Abstract:
[توسعهء روزافزون علوم جدید در غرب و آشنایی اندیشمندان و دانشپژوهان مملکت اسلامی ما با این دستاوردها،این پیشفرض را به وجود آورده است که در دانش نظری و علوم و فناوریهای گوناگون،هیچنظر با دیدگاهی در سنت فکری ایرانی-اسلامی نمیتواند در حکم دیدگاهی«پیشرو»مطرح باشد.این گمان هرچند فعلا در برخی از شاخههای معرفتی صادق است، اما این تصور که ما باید در همهء شاخههای معرفتی فقط مصرفکنندهء دستاوردهای غربیها باشیم، محل تأمل است.
یکی از علومی که شاید در بدو امر چنین گمانی را دامن زند،«معناشناسی»است.در همین مجموعه با مکاتب معناشناسی معاصر در غرب و دستاوردهای آن آشنا شدیم.
مقایسهء این مطالب با دیدگاههای معناشناسی نوین،که در همین مجموعه بدان پرداخته شده است و دیدگاههای مفسران و اصولیون،توان آموزههایی را که علمای اسلامی در باب مسائل معنا بیان کردهاند، آشکار میسازد و این نکته را یادآور میشود که آگاهی دقیق و عمیق از سنت فکری اسلامی میتواند دستکم در حوزهء برخی از دانشهای نظری،از میان برداشتن هر گونه فاصلهء معنادار یا بیمعنا بین ایران اسلامی و غرب بینجامد.]
Machine summary:
"اشارهء فهرستوار به گسترهء مباحث معناشناسی در سنت اسلامیاقسام ارجاع لفظ به معنا *معنای عام دلالت *افاده/اقتضاء *انصراف *اشاره/ایماء *صدق(مصداق) درجات وضوح در ارجاع *احتمال *ظهور *غلبه/قوت *نصارادهء معنا از لفظ *اطلاق *اراده(مراد) *طلب(مطلوب)اقسام ارادهء معنا از لفظ *اطلاق عام و ارادهء خاص *اطلاق خاص و ارادهء عاماقسام دریافت معنا از لفظ *استفاده/فهم *صرف/اخراج(عبارت به معانی،مخارج عبارت به معانی) *استنباط/استخراج *تأویلگونههای رابطهء لفظ و معنا *ترادف/اتفاق در معنا(متفقات المعانی) *تقارب در معنا(متقاربات المعانی) *مطالعهء فروق،مانند الفروق اللغویهء ابو هلال عسکری *مشترک(مشترک لفظی) *استعمال لفظ در بیش از یک معنا *چند گونه تفسیرپذیری قرآن مطالعهء معنا بدون تکیه بر لفظگونههایی از روابط معنایی در سطح واژه *عموم و خصوص مطلق(شمول معنایی) *عموم و خصوص منوجه *مطلق و قید(رابطه با بحث نشانداری)گونههایی از روابط معنایی در سطح جمله *تضاد معنایی(تضاد در مبحث قضایای منطق،به نوعی در مبحث اجتماع امر و نهی و مسئلهء ضد:ضد عام و ضد خاص) *شمول معنایی(تداخل در مبحث قضایای منطق) *ملازمات عقلیه(رابطه با استلزام معنایی)مباحثی دربارهء تفاوت وجوه در قضایا *دلالت بر صحیح یا اعم *دلالت نهی بر فساد *دلالت خبر بر انشاء و انشاء بر خبرمطالعهء معنا بدون اعتنا به لفظ *اشتراک معنوی(رابطهء آن با حوزهء معنایی) *نظریهء معانی در معنا(مؤلفههایی معنایی) *نظریهء معنا و ذات معناکلیات مطالعهء لفظ و معنا *معنا و لفظ،اغلب در همراهی با هم،موضوع مطالعه قرار میگیرند.
پیشنهاد [با توجه به مرور اجمالی مسئلهء معنا در سنت اسلامی،در این نوشتار دیدیم که «مسئلهء معنا»در جهان اسلام به سبب دستیابی به معانی آیات و احادیث،در کانون بسیاری از مسائل قرار داشته و دارد و همین امر باعث شده تا حجم زیادی از تحقیقات علمای اسلامی معطوف به این مسئله باشد."