Abstract:
خطهی کهن بیهق(-سبزوار امروز)قدمتی چهار هزار ساله دارد و گویش این ناحیه،از گویشهای اصیل پارسی و به زبانهای ایران باستان نزدیکتر از فارسی معیار است.نام«سبزوار»ریشه در«ساسان آباد» دارد زیرا به قول ابوالحسن بیهقی،سبزوار را ساسان(مؤسس سلسلهی ساسانیان)بنا نهاده است.
در این مقاله نشان داده میشود افعال گویش سبزواری بر اثر تحولات تاریخی از نظر ساختار واژهها و واژهسازی در صرف برخی فعلها با زبان فارسی تفاوت دارد که ابتدا با تعریف و کاربرد افعال و سپس با صرف افعال در گویش سبزواری که با مثال آورده میشود،نکاتی یادآوری میشود که مختص گویش سبزواری است و تحول آوایی و ساختاری،نزدیکی به زبانهای باستانی و کاربرد بیشتر بعضی افعال از جمله فعلهای ساده از فعلهای مرکب،تغیرات یپشوندها و تغییر مصوت a به e ،روشن میگردد.
Machine summary:
"4-6-ماضی نقلی ساده: ساخت:صفت مفعولی+میانجی ی+فعلهای معین و شناسهها صرف فعل خوردن: خوردهام boxorde yum بخوردیوم خوردهای boxorde yi بخوردیی خورده\ boxorda \بخورده خوردهایم\ boxorde yim \بخوردییم خوردهاید\ boxorde ye \بخوردیه خوردهاند\ boxorde yen \بخوردینکاربرد: 1-برای بیان کاری که گوینده شاهده آن نبوده است و نقل شده و میتوان گفت«از قراری که میگویند:فلنی عمل کرده1و آدمار بکشته feleni amalkerda vo a?dema?r bokos?ta -فلانی عمل کرده و آدمها را کشته است.
صرف فعل خریدن: خریده بودهام\ bexereya biye yum \بخریه بییه یوم خریده بودهای\ bexereya biye yi \بخریه بییه یوی خریده بود\ bexereya biya \بخریه بییه خریده بودهایم\ bexereya biye yim \بخریه بییه ییم خریده بودهاید\ bexereya biye ye \بخریه بییه یه خریده بودهاند\ bexereya biye yen \بخریه بییه ینکاربرد: 1-برای کاری است که در گذشتهی بسیار دور رخداده و پیشتر از انجام دیگری است و بیشتر نقل کار است تا دیدن پیش از ایکه تو ایکره بیشی ما ایکره بییه یوم Pis?ezi ke to ikara bis?i ma ikara biyeyum 4-9-ماضی بعید استمراری ساخت:پیشوند صرفی«می» mo +، me ماضی بعید صرف فعل«آمدن»: مفرد میآمده بودم\ memya biyum \مم یه بییوم میآمده بودی\ memya biyi \مم یه بییی میآمده بود\ memya bi ممیهبی جمع میآمده بودیم\ memya biyim \ممیه بیییم میآمده بودید\ memya biye \ممیه بییه میآمده بودند\ memya biyen \ممیه بیینکاربرد: 1-برای نقل کاری که در گذشتهی دور اتفاق افتاده و خود دیدهایم: د سال 1320 براغنیها شابزی مکرده بییند که مام سرباز شو بییوم desa?le 1320"bera?yeniha?"