Abstract:
«ثابت بن دینار ابوحمزه ثمالی ابوصفیه (م۱۵۰ق)» بی شک، یکی از بزرگ ترین راویان احادیث تربیتی، اخلاقی و دعایی در تاریخ حضور امامان شیعه علیهم السلام و از راویان نیمه دوم قرن اول و نیمه اول قرن دوم است. وی چهار امام معصوم علیه السلام، یعنی از امام سجاد علیه السلام تا امام کاظم علیه السلام را درک نموده و از ایشان روایت کرده است. «ابوحمزه ثمالی» از راویان ثقه است، و بیشتر رجالیان شیعه وی را توثیق کرده اند و جرح های وارد شده بر او را بی اساس دانسته اند. رجالیان اهل سنت نیز همگی، جز ذهبی وی را به خاطر معتقدات شیعی (رجعت، شفاعت و...) وی تضعیف کرده اند. روایات «ابوحمزه ثمالی» و آثار بر جامانده از وی بیشتر در زمینه مسائل اخلاقی، تربیتی، ادعیه و اصول دین است. دعای ابوحمزه ثمالی، تفسیر ابوحمزه ثمالی و رساله حقوق از معروف ترین آنهاست. ثمره این جستار شناخت علمی و روشمند شخصیت ابوحمزه ثمالی است.
Machine summary:
شیخ صدوق (م81 ق) از بزرگان محدثان متقدم درمشیخۀ کتاب من لا یحضره الفقیه طریقۀ خود را به وی ذکر کرده و این چنین آورده است: ابوحمزه ثابت بن دینارثمالی و کنیهاش اباصفیه است.
1 محمد ابن ابوحمزه این نام میان محمد بن ابوحمزه ثمالی ـ که ثقه است ـ ومحمد بن ابوحمزه تیملی ـ که شیخ او را جزو اصحاب امام صادق( ذکر کرده است، ولی ثقه نیست ـ 2 مشترک است.
را درک کرده است، بپذیریم، عمر وی حدود 107سال خواهد شد و هیچ ذکر نکرده که عمر وی تا بدین حد بوده است و این افراطی بیش نیست؛ زیرا، درک امام رضا( 1 با امام حسن مجتبی( قابل جمع نیست، به خصوص این که امام رضا( در حدیثی تأکید میکند که ابوحمزه به چهار تن از ما ائمه(؛ یعنی، امام سجاد(، صادقین( و امام موسی کاظم( خدمت کرد.
5 از دیدگاه اهل سنت نیز وی از این افراد نقل روایت کرده است: اصبغ بن نباته، انس بن مالک، زاذان بن ابی عمر کندی، سالم بن ابی الجعد الغطفانی، سعید بن جبیر، عامر الشعبی، عبدالرحمن بن جندب الغزاری، ابی الیقظان عثمان بن عمیر، ابی سعید عقیصا التیمی ـ که اسمش دیناراست ـ ، عکرمه مولی ابن عباس، علی بن حسین بن ابی طالب، ابی إسحاق عمرو بن عبدالله السبیعی، ابی جعفر محمد بن علی بن حسین بن ابی طالب و نجبه ابی عمار الخزاعی.
رسالۀ حقوق این کتاب رسالهای از امام سجاد( است و ابوحمزه از ایشان نقل کرده است.