Abstract:
هیچ حادثهء تاریخی بدون مقدمه و زمینه به وقوع نمیپیوندد،بلکه هر واقعهای بر بنیاد پدیدههای گوناگون،شکل میگیرد؛بیداری ایرانیان و نهضت مشروطهء ایران هم از این قاعدهء کلی مستثنی نبوده است.از جملهء عوامل و پدیدههایی که زمینهساز آگاهی و نهضت گردید،علاوه بر وقوع جنگهای ایران و روسیه و شکست دولت ایران در این جنگها و تأثیر مؤسسات تمدنی جدید از قبیل مطبوعات،مدارس،معاشرت و مؤانست با اروپاییها و...یکی هم نقش سیم و خطوط تلگرافی بوده است،موردی که در قیاس با سایر پدیدهها کمتر مورد توجه محققان و دست اندرکاران تاریخ معاصر قرار گرفته است. در مقالهء حاضر سعی شده است ضمن روشن ساختن عوامل بیداری ایرانیان با استفاده از منابع دست اول و نظر مردان بزرگ سیاسی و اجتماعی، نظری افکنده شود به تاریخچهء تاسیس خط تلگراف و تأثیر آن در ایجاد امنیت و آرامش ایران دورهء قاجار و مطالعهء سیر آن در خلال گفتهها و روزنامههای خارجی و داخلی تاریخ معاصر ایران.در بخشی از مقاله ضمن اشاره به کرونولوژی تأسیس تلگرافخانه و معرفی اولین شهرهایی که دارای خطوط تلگرافی شدهاند چون تهران و تبریز و تأثیر آن در دورهء مشروطیت،نویسندهء مقاله ضمن تأکید بر حوادث مشروطه در تبریز و انعکاس سر خط بعضی از تلگرافها در آن هنگامه،موضوع را با نشان دادن آخرین پاسخ تبریزیها به دربار به پایان میبرد.آخرین تلگرافی که حاکی از رساندن پیامهای تلگرافی به تبریز جهت صدور دستور تلگرافی برای مهاجمان و سر دستهء قوای دولتی به منظور برداشت محاصرهء تبریز و اجازهء ورود آزوقه به شهر و پاسخ تبریزیان که:«... دریغا از این تلگرافات چه سود توانست بود الان خبر بدبختی غیر متوقع رسید مذلت بر سر مملکت بیخته شد...خبر تلگرافی رسید که قشون روش از سرحد گذشت...»
Machine summary:
مشروطهء ایران هم از این قاعدهء کلی مستثنی نبوده است.
روسیه و شکست دولت ایران در این جنگها و تأثیر مؤسسات تمدنی جدید از
تلگرافی شدهاند چون تهران و تبریز و تأثیر آن در دورهء مشروطیت،نویسندهء
دریغا از این تلگرافات چه سود توانست بود الان خبر بدبختی غیر متوقع رسید
بیداری ایرانیان پیامد انقلاب بورژوازی غرب بود که آن خود پیامد
نوشتهاند:«هر گاه این سیم برقی نبود،ملت ایران نیز مثل سابق در
اما سیم تلگراف ایران را به دول اروپایی
مربوط ساخت و ملت ایران را یکی از اعضای ملل عالم قرار داد و سبب شد که اروپا نسبت به این مملکت دور افتاده که تا آن زمان خیلی کم از آن شنیده میشد
قبل از ایجاد سیم تلگراف،اطلاع از ایران تنها به این منحصر میشد
از آنها کردند»6در تأثیر ایجاد سیم تلگراف و شناسایی ایران در غرب همین بس
ایران در اروپا معروف شده و در صحنهء حیات بین المللی مانند یک شخص معین
معالجهء ناخوشها و به دادن دواهای مجانی نیز اقدام میکردند این بود که
نقل از لرد کرزن:«کشیدن مملکت ایران در دایرهء رشتههای تلگرافی و ایجاد این
هر گاه قلمرو شهریار ایران در سر راه مملکت وسیع هندوستان واقع نشده بود که
ولایتی تبریز،شاهد دویست و اندی تلگراف رد و بدل شده بین تبریز و سایر
پی و نی استخوانهایش از سیم و تیرهای تلگراف نیز منجمدتر بود شکوه
لندن چاپ میشد و محل توزیع آن در ایران در تهران و تبریز کتابخانهء تربیت
گردید و خود ستار خان نیز عضویت افتخاری این انجمن را داشت.