Abstract:
مقاله حاضر به بررسی رویکرد جامع نگر و محدود نسبت به دین و تاثیر آن بر دانش تعلیم و تربیت می پردازد. ابتدا دو رویکرد جامع و محدود نسبت به دین مورد بررسی قرار گرفته اند. از آنجا که در هر رویکرد اختلافاتی نیز میان طرفداران آن وجود دارد، لذا طرفداران رویکرد جامع به سه دسته با نامهای الف: دایره المعارفی، ب: اجتهادی ج: گزیده گو؛ تقسیم شده اند. طرفداران رویکرد محدود نیز به سه دسته با نامهای الف: آخرت گرا، ب: داوری و تهذیب، ج: دخالت غیر مستقیم تقسیم شده اند. سپس به بررسی نقش دین در تولید دانش تعلیم و تربیت بر اساس هر کدام از این دیدگاهها پرداخته شده است.
Machine summary:
ايشان معتقد است كه دين براي سرپرستي تکامل در طول تاريخ آمده است، حال اگر اين سرپرستي به امور فردي معطوف باشد، چنانچه طرفداران حداقلي قائلند و يا سرپرستي در يک مقطع تاريخي و رها کردن مردم در ساير زمانها باشد، چنانچه تلقي اسطورهاي از دين به آن اعتقاد دارد، نوعي نقص خواهد بود؛ بنابراين، دين بايد سرپرستي هر مسئلهاي را که عدل و ظلم در آن راه داشته و در سعادت و شقاوت مردم نقش دارد، به دست گيرد، اعم از روابط فردي و اجتماعي و مسائل مادي و معنوي، هر چند قطعاً اين سرپرستي به معناي بيان جزئيات و ذکر مصاديق نيست.
تأثير پيشفرضهاي غير علمي بر رشد و شکلگيري علم انکارناپذير است؛ به همين خاطر، گروهي معتقدند در صورتي که بتوانيم تعاليم برگرفته از دين اسلام را به عنوان پيشفرض تلاشهاي علمي خود قرار دهيم، توانستهايم پيوندي مناسب ميان آموزههاي وحياني با تلاشهاي بشري برقرار کنيم؛ بنابراين، در دانش تعليم و تربيت نيز براي بهرهگيري از تعاليم ديني بايد از مجموع تعاليم اسلامي، مفروضههايي اساسي و بنيادي بسازيم و بر اساس آنها تلاشهاي علمي خود را آغاز کنيم.
بر اساس اين ديدگاه براي توليد دانش تعليم و تربيت اعم از دانش فلسفي، عملي و نظري بايد به سراغ تعاليم اسلام رفت؛ اما در آن قسمت که حکمي از دين به دست نياورديم، ميتوان به علوم تربيتي معمول مراجعه کرد.
روش تحقيق بر اساس اين ديدگاه در قسمت اول که مراجعه به دين براي کسب حکم مورد نظر ميباشد، استنباطي است و در قسمت دوم که بهرهگيري از علوم تربيتي است، روش تحقيق همان روش تجربي است.