Abstract:
بعضی از گزارههای کلامی به صورت مستقیم در استنباط فقهی تاثیرگذار است. جامعیّت و کمال شریعت یکی از گزارههای کلامی موثر در تفسیر متون دینی است. طبق قول مختار، دین برای سعادت دنیا و آخرت است. بر اساس جامعیّت دین موثر، متون دینی قابل تفسیر، در همین راستا تفسیر میگردند. دین اسلام به تشریع احکام کلی و جزئی پرداخته، اما اینگونه وضع قوانین، به معنای کافی بودن آنها در همة ابعاد زندگی انسانها نیست و لازم است در چارچوب قوانین شرع اقدام شود. یکی از نتایج مهم بحث جامعیّت و کمال شریعت، اشتمال دین بر دولت و نهاد اجرایی است. پذیرش این قول به معنای تاسیس همة قواعد و اصول حکومتداری نیست، بلکه شریعت میتواند بعضی از قواعد و اصول عقلایی را تایید، برخی را تخطئه و به اظهار دیدگاه خود اقدام نماید.
Some of the logical propositions are of direct influence on inferring religious laws completeness and perfection of religion is one of the theological propositions having important influence in the interpretation of religious texts. According to author view religion is for happiness in earthly life and the hereafter; so on the basis completeness of religion the religious texts are interpreted in this direction. Islam but such enactment of law does not include dimensions of human's life. It is necessary to enact some required laws in the frame of Islam. One of the important result obtained from discussion of
universality and perfections of religious is the influence of religion in government and the executive institution. Yet this does not mean the establishment of all rules and principles of government; but also, religion can confirm some rational principles and rules; deny some others and performs according to its own viewpoint.
Machine summary:
با این نگرش میتوان به شاهد زیر نگریست: با توجه به اختلاف برداشت از متون دینی، فقهای امامیه درباره دیدگاه اسلام در خصوص حکومت در عصر غیبت دو نظر متفاوت ارائه دادهاند: دستهای از نظر مبانی کلامی، وجود حکومت را ضروری دانسته و واژه حاکم را در تفسیر خود شامل فقیه هم کردهاند.
از دیدگاه این گروه جامعیت دین به معنای اشتمال آن بر اصول و معیارهایی است که فقیه با مراجعه به آن میتواند تشخیص دهد که آیا آن چه در متون دینی آمده در عصر حاضر نیز میتواند تأمین کننده آن هدف باشد یا نه؟ از منظر این دسته اجتهاد همواره بر نصوص استوار است و با تفسیری که از نص دارند، دایره گستردهتری را شامل میشود که عبارتند از علم به احکام جزئی و اهداف و معیارهای کلی شریعت.
بدیهی است که این نظریه را نمیتوان با تمامیت آن پذیرفت چرا که در تعالیم دین اسلام افزون بر ارائه کلیات به تبیین نظام خاص و سیستم ثابت برای همه زمانها و مکانها پرداخته شده است و آن نظام امامت امامان معصوم(ع) در دوران حضور و در زمان غیبت، حاکمیت ولی فقیه جامع الشرایط است (جوادی آملی، شریعت در آینه معرفت، 116).
نتیجه بررسی ادله و اقوال فقها این است که در عصر غیبت، حق تصدی در امور حسبیه، ضمانت اجرایی احکام انتظامی و امور مرتبط با مصالح عامه، به فقهای جامعالشرایط واگذار شده است؛ خواه به حکم وظیفه و تکلیف باشد یا منصب شرعی که به نام ولایت عامه یاد میشود.