Abstract:
مدارا یکی از اصول اخلاقی اسلام است که پیشوایان دین در تعامل با دیگران بر آن تأکید داشتهاند. پیامبر صلیاللهعلیهوآله و ائمه اطهار علیهمالسلام که جانشینان بهحق او بودند، در جایی که مدارا موجب آسیب به اساس اسلام یا مصالح جامعه اسلامی نمیشد، همواره در برخورد با مخالفانشان با مدارا رفتار میکردند. این تحقیق بر آن است اصل مزبور را در سیره پیشوایان اسلام بازکاوی کند تا هم پاسخی باشد به دشمنان اسلام که پیشوایان دین را خشونتگرا معرفی میکنند و هم الگویی باشد برای پیروان، تا از سیره این بزرگان برای تعامل با مخالفان سود بجویند. این پژوهش با رویکرد نظری و تحلیلی، مواردی را که پیشوایان دین در آن با مدارا و مواردی که با قاطعیت رفتار مینمودند، تحلیل و بازشناسی نموده است.
Machine summary:
"103 نیز آن حضرت فرمود: هر مرد یا زنی که با بندگان خدا به بهترین وجه مدارا کند، به شرطی که با مدارایش به باطلی نیفتد و از جاده حق منحرف نشود، خداوند نفسهای او را تسبیح قرار خواهد داد و اعمال او را پاکیزه خواهد نمود و به او به خاطر صبر بر کتمان راز ما و تحمل خشم و هر آنچه از جانب مخالفان ما بر او وارد آمده، ثواب کسی خواهد داد که در راه خدا به خون خویش درغلتیده است.
107 پیشگیری از حوادث ناگوار با هزینه اندک، در سیره ائمه اطهار علیهمالسلام که جانشینان آن حضرت بودند نیز به وفور به چشم میخورد؛ از جمله، محمدبن مرازم از پدرش نقل میکند: هنگامی که منصور در حیره بود، امام صادق علیهالسلام را نزد خود فراخواند.
برقی با سند خود از ابنمسکان نقل میکند: روزی امام صادق علیهالسلام به من فرمود: چنین گمان میکنم که اگر کسی نزد تو به حضرت علی علیهالسلام ناسزا بگوید، اگر بتوانی بینی شخص را بخوری این کار را خواهی کرد!
اگر من عدالت را رعایت نمیکنم، پس چه کسی عدالت را رعایت میکند؟ یکی از اصحاب از پیامبر صلیاللهعلیهوآله اجازه خواست تا ذوالخویصره را بکشد، اما حضرت اجازه نداد و فرمود: رهایش کنید که همانا همراه این مرد گروهی خروج خواهند کرد که از دین بیرون میشوند همچنانکه تیر از چله کمان بیرون میشود.
پیشوایان دین چه پیامبر صلیاللهعلیهوآله و چه جانشینان بهحقش این اصل را تا آنجا که دین اجازه میداد، در سیره سیاسی و اجتماعی خود به کار میبستند و هرگاه با یکی از اصول اسلام تعارض مییافت، یا مصالح حکومت و جامعه اسلامی را به مخاطره میافتاد، با قاطعیت تمام عمل میکردند؛ با این حال، هنگامی هم که مجبور به برخورد میشدند، تا حد امکان مدارا میورزیدند."