Abstract:
از دیرباز مسائلی مانند معاد جسمانی، معراج جسمانی پیامبر، غیبت و امکان طول عمر امام زمان در بین اندیشوران مطرح بوده و نظراتی برای توجیه این باورها بیان شده است. ازجمله نظرات احمد احسائی، که فرقة شیخیه منتسب به اوست، در این خصوص مطرح است. رهبران بابیت و بهائیت، به ویژه علی محمد شیرازی که از باورهای شیخیه متأثر بودند، با پر رنگ کردن مسائلی مانند رکن رابع یا مهدویت نوعی با تأثیر از نظریه جسد هورقلیایی شیخ احمد، ابتدا مدعی نیابت، سپس مهدویت و در نهایت، پیامبری شدند. از اینرو، میتوان یکی از زمینههای پیدایش بابیت و بهائیت را تأثیر پذیری از عقاید شیخیه دانست. این مقاله با رویکرد تحلیلی با هدف شناسایی بسترهای پیدایش بابیت و بهائیت تدوین یافته است.
Questions like corporeal resurrection، the Prophet's ascension (to Heaven) and occultation of the Imam of the Age and the possibility of his prolonged life have been the subject of speculation and inquiry for along time and thinkers have made major contribution to confirm the mertioned beliefs. Sheikh Ahmad Ihsa'i، for example، is one of these thinkers. The leaders of Babi and Baha'i sects، especially Ali Muhammad Shirazi who was influenced by the Sheikhi beliefs، sought to highlight the idea of the "Fourth dimension" or the doctorine of Mahdism which is inspired from Sheikh Ahmad's theory of havarqali world، and first he claimed that he was the Imam of the Age's deputy، then he claimed Imamate and finalhy prophethood. Therefore it is possible to say that one of the contributory factors of emergence of Babism and Baha'ism is their being effected by Sheikhi's beliefs. This article seeks through an analytical study to take a probing look at the circumstances in which Babism and Baha'ism came to existence.
Machine summary:
"، سال اول، شماره دوم، تابستان 1389، ص 159 ـ 178 تحلیل عقاید شیخیه در بسترسازی بابیت و بهائیت حمید فلاحتی 1 چکیده از دیرباز مسائلی مانند معاد جسمانی، معراج جسمانی پیامبر، غیبت و امکان طول عمر امام زمان در بین اندیشوران مطرح بوده و نظراتی برای توجیه این باورها بیان شده است.
شیخیه دارای نامهای دیگری از جمله کشفیه ـ چون شیخ احمد احسائی ادعا کرده که مطالب خود را از راه کشف و شهود به دست آورده است 496 و رکنیه ـ چرا که به شیعه کامل و رکن رابع اعتقاد داشته و آن را جزء اصول دین خود قرار دادند ـ و پشت سری ـ شیخیه در احترام ائمه غلو میکردند، ار اینرو، توقف کردن برای نماز یا زیارت را در مقابل یا موازی سر امام جایز نمیدانستند.
با دامن زدن پیروان شیخ احمد به این اندیشهها، راه برای اشخاصی مانند علی محمد شیرازی و حسینعلی نوری هموار گشت تا ابتدا با مطرح کردن خود به عنوان باب امام زمان، ادعاهای خود را تا امام زمان بودن ادامه دهند؛ چرا که سخنان شیخیه بذر گرایش به مهدویت نوعی را در اذهان آنها کاشت و رهبران بابی و بهایی حتی به ادعای مهدویت هم بسنده نکردند و خود را پیامبری صاحب شریعت معرفی کرده و در توصیف خود چنان مبالغه کردند که خدایان زمینی بابی و بهائی قرار گرفتند."