Abstract:
عقلانیت از دیدگاه اندیشمندان علوم اجتماعی،مهمترین نشانه و برجستهترین شاخص مدرنیته شناخته شده است.برخی آن را جایگزین دین معرفی کردهاند.در این تحقیق به دیدگاه امام خمینی و هابرماس درباره دین و عقلانیت اشاره میشود. هریک از دو متفکر و فیلسوف مهم و جریانساز معاصر؛امام خمینی از اسلام معاصر و یورگن هابرماس از غرب،آرای خاصی درباره مفاهیم دین و عقلانیت دارند. هردو منتقد عقلانیت ابزاری هستند.امام خمینی،عقلانیت ممیزه و عقلانیت دینی و هابرماس،عقلانیت ارتباطی و عقلانیت انتقادی را جایگزین آن کردهاند.هریک از این دو متفکر براساس مبانی اندیشهای خود،نگاه خاصی به مقوله دین و عقلانیت دارند.
Social scholars have viewed rationality as the most important sign of modernity، and some have put it in place of religion. In this paper، Imam Kkomeini and Habermas` views have been introduced. Each of the two leading philosophers، the former as a Muslim and the latter as a Christian، has his own view in the field religion and rationality. Both have been critic of instrumental rationality. Instead، Imam Kkomeini has agreed with discriminative and religious rationality and Habermas with critic communicative rationality. Therefore، each has his appropriate view on religion and rationality.
Machine summary:
"فصلنامه علمی-پژوهشی اندیشه نوین دینی ANDISHE-E-NOVIN-E-DINI سال 7،تابستان 0931،ش 52 A Quartely Research Journal صفحات 88-17 Vol. 7,Summer 2011,No. 25 تبیین مسئله عقلانیت ابزاری،ارتباطی و دینی از نگاه امام خمینی قدس سره و یورگن هابرماس محمد رحیم عیوضی* گارینه کشیشیان سیرکی** چکیده عقلانیت از دیدگاه اندیشمندان علوم اجتماعی،مهمترین نشانه و برجستهترین شاخص مدرنیته شناخته شده است.
(میر، 0831:03) باتوجه به اهمیت عقلانیت و نیز جایگاه دین در جوامع بشری در این مقاله به بررسی این دو مفهوم از نظر امام خمینی و یورگن هابرماس پرداخته خواهد شد.
به نظر امام،توجه به این حقیقت که انسان ساحتهای وجودی متعددی دارد و همه آنها را باید بپرورد و رشد دهد،همه ادیان الهی به ویژه اسلام،با هدف پرورش این ابعاد پدیدار شدهاند؛و آنکه زمام هستی در ید اختیار اوست،با آگاهی از همه نیازهای بشر،در هرزمان،دینی جامع فرو فرستاده است تا انسان به هدف خود که رسیدن به کمال مطلق است،نائل شود: انسان چون یک مجموعهای است،که احتیاج به همهچیز دارد،انبیا آمدهاند که آن همه احتیاجات انسان را-هرچه احتیاج دارد انسان-برای انسان بیان کنند که انسان اگر عمل بکند،به سعادت تمام میرسد.
امام معتقد است عقلانیت ابزاری برای جامعه کافی نیست و باید از عقلانیت در سطوح دوم و سوم به صورت جایگزین استفاده کرد.
جایگزینهایی که هابرماس مطرح نموده است،عقلانیت ارتباطی و عقلانیت انتقادی است،هارماس نیز معتقد است عقلانیت ابزاری برای جامعه کافی نیست و از آن انتقاد کرده، میگوید:به جای آن باید از سطوح دیگر عقلانیت استفاده کرد."