Abstract:
یحیی در دوران دعوت و سالهای نخستین حکومت خود را با آن مرتبط نشان دادند.بیرون بردن هواداران عباسی از کوفه در قیام زید،دادن دستور عدم همکاری به هواداران خود در هر دو قیام و تنها گذاشتن زید و یحیی از نشانههای عدم همکاری آنان با قیامهای مذکوب بود. زید بن علی و پسرش یحیی در سالهای پایانی حکومت اموی قیام کردند.زید با هدف دعوت مردم به کتاب خدا و سنت پیامبر(ص)آماده خروج شد.گروههایی با او بیعت کردند،اما در جریان قیام به بهانههای مختلف زید تنها ماند و بسیاری از کسانی که به وی وعده یاری داده بودند، در عمل کمکی به وی ننمودند.در جریان قیام یحیی در خراسان نیز نیروهای طرفدار خاندان عباسی در محل حضور داشتند که پس از کشته شدن وی مدعی خوانخواهی او شدند.با وجود آن که عباسیان مدتها پیش از قیام زید دست به کار دعوت شده بودند،اما به هنگام قیامهای مذکور-که هر دو در محلهایی رخ داد که نیروهای عباسیان حضور داشتند-از یاری آنها خودداری کردند.آنان با برگزیدن مشی«حرکت در حاشیه»خود را از خطرات متوجه قیامهای فوق برکنار داشتند،اما با ادعای خونخواهی زید و
Machine summary:
"بکیر بن ماهان-داعی بزرگ عباسی که به ابو هاشم مشهور بود-به نقل از محمد بن علی امام عباسی پیشین ادعا میکرد که فردی از اهل بیت در کوفه قیام خواهد کرد که همانند دیگران در کار قیام فریفته میشود و کشته و به دار آویخته خواهد شد،پس شیعیان محمد بن علی را باید از او بر حذر داشت(اخبار الدولة العباسیه،032)هرچند میتوان این امر را پیشگویی دانست،ولی با بررسی اوضاع کوفه،ویژگی کوفیان در میزان وفاداری به عهد،ترکیب جمعیتی شهر که در دوره حکومت امویان جناحهایی از طرفداران شیعه و طرفداران اموی را در خود جای داده بود،پیش بینی فوق نتیجه عقلانی برآیند و شرایط زمان میباشد که اگر فردی اندکی شناخت از کوفیان و شرایط شهر داشت به ویژه ترکیب ناهمگون گرایشهای موجود در شهر را شناسایی میکرد، میتوانست پایان جنبشها و حرکتها را پیشبینی کند.
با این حال،تنها رها کردن زید و یحیی،ندادن اجازه شرکت در قیام به نیروهای خود و به احتمال قوی بیرون کشیدن آنان از صف کسانی که با زید بیعت کرده بودند،نشان از آن دارد که عباسیان نه تنها قصد یاری رساندن به زید را نداشتند،بلکه بیمیل نبودند با یک تیر دو نشان زده شود،هم نیروهای اموی در نبرد با زید و یحیی به تحلیل رود و هم علویان-رقبای احتمالی عباسیان-که در رأس آنها یحیی و زید قرار داشتند،به دست امویان از صحنه رقابت کنار زده شوند.
(ابو الفرج اصفهانی،همان،081؛بلاذری،همان،2/462)این در حالی بود که مردم خراسان برای زید و یحیی گریه میکردند(ابن اعثم،همان،8/06)و عباسیان از نتایج آن بهره برده بودند که به گفته یعقوبی در شیعیان خراسان جنبوجوش ایجاد کرد و خبر ظلم بنی امیه در حق آل رسول الله به همه شهرهای آن رسید."