Abstract:
علم کلام،به ویژه مباحث جدید کلامی،از مهمترین مباحث علمی است.بی شک استاد مطهری از چهرههای شاخص و نوآور در اندیشهء اسلامی معاصر محسوب میشود.وی در فلسفه و کلام اسلامی دارای مطالعات عمیق و گسترده بود؛در پرتو آشنایی با فلسفه و الهیات غرب،به مسائل مهم و پرسشهای اساسی این دوران توجه جدی از خود نشان داد و سهم مؤثری در تأسیس کلام جدید از خود برجایگذاشت.از این رو،میتوان وی را مؤسس کلام جدید شیعی برشمرد.این مقاله درصدد است ضمن روشن ساختن جایگاه استاد مطهری در گفتمان کلام جدید،برخی از نظریههای مهم وی دربارهء مباحث نوپدید کلامی را بررسی کند.
Theology، especially modern theological issues، is among the most important scientific issues. No doubt، martyr professor Motahhari is regarded as one of the prominent and innovator figures in contemporary Islamic thought. He had deep and vast studies on Islamic philosophy and theology. Due to his familiarity with western philosophy and theology، he seriously concerned himself with important problems and basic questions of modern period and had very influential role in founding the modern theology. Therefore، we can regard him as the founder of new Shiʿite theology. The present paper tries to clarify his position in the discourse of modern theology، and discuss some of his theories on emergent theological issues.
Machine summary:
"پرسش محوری مطرح در این زمینه آن است که آیا کلام جدید تفاوتی ماهوی با کلام قدیم دارد،و علمی جدید به شمار میرود،یا اینکه پسوند جدید صرفا به وجود مسائل و پرسشهای نوین در حوزهء اندیشه کلامی اشاره دارد،بیآنکه بر تغییر ساختار علم کلام و تولد علمی جدید دلالتی داشته باشد؟در پاسخ به این پرسش،رویکردهای مختلفی2اتخاذ شده است:برخی کلام جدید را دانشی کاملا نوین تلقی کردهاند که جز اشتراک لفظی،نسبتی دیگر میان آن و کلام سنتی(قدیم)متصور نیست.
هرچند تدوین اندیشهء کلامی نوین مرهون تلاشهای متأخران در چند سال اخیر است، اما بی شک سهم استاد شهید مطهری در شکلگیری نظام جدید کلامی کاملا مشهود است و حتی ایشان با صراحت از تأسیس مکتب کلامی متناسب با هر عصر و زمانی،که پاسخگوی نیازهای آن روزگار باشد،سخن به میان میآورد: با توجه به اینکه در عصر ما شبهاتی پیدا شده که در قدیم نبوده و تأییداتی پیدا شده که از مختصات پیشرفتهای علمی جدید است و بسیاری از شبههای قدیم در زمان ما بلاموضوع است،همچنان که بسیاری از تأییدهای گذشته ارزش خود را از دست داده است،از این رو،لازم است کلام جدیدی تأسیس شود.
با اینکه نبوت یک جریان پیوسته است و پیام خدا(یعنی دین)یک حقیقت بیشتر نیست،ظهور پیاپی پیامبران،تجدید دائمی شرایع و نسخههای مداوم کتب آسمانی، این پرسش را مطرح میسازد که چرا پس از اسلام و با اعلام ختم نبوت،ارتباط انسان با جهان غیب یکسره قطع شد و نه تنها پیامبر تشریعی(صاحب شریعت)نیامده و نخواهد آمد،حتی پیامبر تبلیغی نیز نیامده و نخواهد آمد؟خلاصه اینکه،فلسفه و راز ختم نبوت چیست؟استاد مطهری در پاسخ به این پرسش و تبیین و علتیابی خاتمیت،سه علت عمده را بیان میکند:الف)تحریف؛ب)نقص؛ج)نیاز به تفسیر و تبلیغ."