Abstract:
نماگرها و شاخص توسعه نقشی اساسی در ارزیابی و بهبود میزان پیشرفت کشورها ایفا میکنند.از نگاه روششناسانه،تدوین شاخص یکپارچهء توسعه و پیشرفت مستلزم پیمودن چهار مرحلهء مفهومسازی،استخراج معیارها،طراحی نماگرها و یکپارچهسازی آنها میباشد.بنا به فرضیهء این مقاله که با استفاده از روش تحلیلی ارزیابی شده است،پذیرش مفهوم قرآنی توسعه و پیشرفت موجب تحولی اساسی در تدوین معیارها و همچنین شاخص آن میشود.بر اساس گفتمان قرآنی،توسعهء جوامع انسانی به مفهوم تعالی افراد آن جوامع برای دستیابی به زندگی پاکیزه(-حیات طیبه)در سرزمین پاک(-بلدهء طیبه) و آباد(عمران)است.این مفهوم متعالی از توسعهء انسانی را که از آن با عنوان«پیشرفت انسانی»یاد میشود،میتوان با توجه به کلام وحی در آسیبشناسی تمدنها و در چارچوب مؤلفههای«توانمندی اخلاقی»،«توانمندی فکری»،توانمندی جسمی-روانی»، و«توانمندی درآمدی»ملتها بازشناسی کرد.دراین چارچوب،شاخصهای ترکیبی پیشرفت انسانی تحقق این توانمندیهای چهارگانه را اندازهگیری میکند.وزندهی به هریک از این توانمندیها را میتوان با توجه به تأکیدات دینی بر هریک از آنها تعیین نمود
The indexes and indictor of development have a central role in the evaluation and improvement of the progress of countries. From a methodological view, the formulation of a cohesive indicator of progress and development requires passing through four stages: conceptualization, criteria extraction, indexes designing and integrating them. The present paper, which uses an analytical method, considers that adapting the Qur'anic perspective of progress and development will bring about a fundamental change in the formulation of progress criteria and indicators. According to the Qur'anic discourse, development of human societies means exaltation of the members of these societies and thus leading an (agreeable life) on a (godly land). This transcendent concept of human development which is called "human progress" can be recognized by noticing the (divine revelation) in the pathological study of civilizations and within the framework of such components as "moral capability", "intellectual capability", "physical – mental capability", and "income capability" of the nations. The synthetic indicators of human progress measure the achievement of these four capabilities within the mentioned framework. Each of these potentials can be measured by observing the religious emphases on each of them
Machine summary:
بنا به فرضیة این مقاله که با استفاده از روش تحلیلی ارزیابی شده است، پذیرش مفهوم قرآنی توسعه و پیشرفت موجب تحولی اساسی در تدوین معیارها و همچنین شاخص آن میشود.
با طرح ایدة توسعة انسانی،<EndNote No="88" Text=" Human Development"/> از سال 1990، سازمان ملل متحد شاخص ترکیبی توسعة انسانی (مشتمل بر شاخصهای توانمندی بهداشتی، آموزشی، و درآمدی) را برای بیشتر کشورهای جهان محاسبه میکند.
سؤال پیشرو آن است که چگونه میتوان مفهوم اسلامی توسعه را که از آن با عنوان «پیشرفت» یاد میکنیم، اندازهگیری کرد؟ در این مقاله، با توجه به جلوههای متمایز مفهوم اسلامی پیشرفت، شاخصی ترکیبی برای سنجش آن پیشنهاد میشود.
"/> برای نشان دادن تمایز مفهومی موجود، شاخص پیشنهادی، شاخص پیشرفت انسانی<EndNote No="99" Text=" Human Progress Index (HPI)"/> نامیده شده است.
از نظر آنان، رفاه پدیدهای چندبعدی به شمار میرود که ارائة شاخص واحد از آن دشوار است؛ ولی این کار به دلایلی چند ممکن و مفید است: اول، تجمیع نماگرها به عنوان بخشی از یک رویکرد علمی برای فهم واقعیت ضروری است؛ دوم، گرچه ارزشگذاری بازاری واقعیتهای دارای ارزش غیربازاری مشکل است، میتوان این ارزشها را به گونهای تقریب زد؛ سوم، سنجش شاخص رفاه با استفاده از روندها<EndNote No="111" Text=" Trends"/> امکانپذیر است.
تأکید بر عمران و آبادانی زمین در روایات معصومان( را نیز میتوان تأییدی بر این دیدگاه قلمداد کرد؛ در ادامه، به برخی از آنها اشاره میشود:<EndNote No="120" Text=" غلامرضا مصباحی مقدم، «مفهوم توسعه در قران و حدیث»، مجله دانشگاه اسلامی، ش2، ص 8-3.