Abstract:
در روزگار باستان آیین قربانی ، در هند و ایران ، مهمترین آیین دینی تلقی می شد . در هند آیین قربانی رفته رفته از آیینی ابتدایی به چنان نظام پیچیده ای بدل شد که در دوره ای برای برگزاری آن حضور چندین دین یار ضروری بود و نظام تمام کائنات وابسته به این عمل تصور می شد. شرح این آیین با جزئیات تمام در متونی موسوم به براهمنه ها نقل شده است . براهمنه ها در واقع بازتاب دوره ای از حیات دین هندوست که در آن آیین گرایی محض حکمفرما بود و د ین یاران هندو حاکمان مطلق جامعه بودند . در ایران باستان نیز این آیین از رونق زیادی برخوردار بود و دین زردشتی رسمی بر برگزاری این آیین بسیار تاکید می کرد که بازتاب آن در متن یسنه مشهود است . بررسی این دو سنت از وجود شباهت هایی قابل توجه خبر می دهد: نخست اینکه این رسم ریشه در پیشینه مشترک هندو -ایرانیان دارد . در ریگ ودا اگرچه به قربانی اشاره می شود اما تاکید بر عمل قربانی در دوره بعد (در براهمنه ها) صورت می گیرد. از سوی دیگر در گاهان زردشت به نظر می رسد قربانی چندان عمل خوشایندی نیست، اما در دوره بعد (در یسنه ) آیین محوری دین زردشتی محسوب می شود. در هند این آیین به سبب باطن گرایی دوره های بعد افول کرد و در ایران نیز بر اثر عوامل خارجی (ظهور اسلام) از رونق افتاد.
In the ancient times، sacrifice was the most important rite in India and Iran. In India، sacrifice gradually became a sophisticated rite، to such a degree that its performance required the attendance of several priests. There was a rigid doctrine that the cosmic order was in accordance with the rite of sacrifice. The detailed description of the ritual was collected in several books which are called Brahmanas. In fact، Brahmanas reflect the age of ritualism، in which the priests were the most powerful men in India. In ancient Iran، for the orthodox Zoroastrianism، sacrifice was a religious obligation and its obligatory character is traceable from Yasna. Comparing the Indian and Iranian traditions، reveals many similarities: Firstly، in both traditions، sacrifice grew out of a common Indo-Iranian root. Although there are some references to the ritual in Rgveda، its full development occurred in the later scriptures (in Brahmanas). On the other side، in the Gathas of Zoroaster، sacrifice is described as an undesirable act، but later (in Yasna) it became the central rite of Zoroastrianism. In later periods، the glorious rite of sacrifice declined in both lands، in India because of esotericism and in Iran due to the external factors (i.e. the advent of Islam).
Machine summary:
در هنـد آیین قربانی رفته رفته از آیینی ابتدایی به چنان نظام پیچیده ای بدل شد کـه در دوره ای بـرای برگزاری آن حضور چندین دین یار ضروری بود و نظام تمام کائنات وابـسته بـه ایـن عمـل تصور می شد.
در ایران باستان نیز این آیین از رونق زیادی برخوردار بود و دین زردشتی رسمی بر برگزاری این آیین بسیار تأکید می کرد که بازتاب آن در متن یسنه مشهود است .
از سوی دیگر در گاهان زردشت به نظر می رسد قربانی چندان عمل خوشایندی نیست ، اما در دورٔە بعد (در یسنه ) آیین محوری دیـن زردشـتی محـسوب می شود.
Eggeling, Julius, "Introduction", The Sacred Books of the East, Śatapatha Brāhma.
برخلاف تصور برخی پژوهشگران ، شاهدی مبنی بر اینکه آئـین قربـانی در دوره هـای اولیه نیز کاملا پیچیده و تکامل یافته بوده است ، وجود ندارد، اما باید گفت که به هـر حـال آیین های دینی از همان ایام کهن نیز به خودی خود از طبیعتی پیچیده برخوردار بوده اسـت و این امر مستلزم تربیت دین یارانی برای اجرای این مراسم بود.
از اشارات نسبتا زیادی که در سرودهای ریگ ودا به قربانی شده است چنین به نظر می رسد که تقسیم وظایف میان طبقـات مختلـف دیـن یـاران برای اجرای این آیین ، پیش از تدوین نسخۀ نهایی این مجموعه صورت گرفته باشد.
٣. خلاصه ای از آیین یجنه در بررسی آیین قربانی نخستین موضوعی که باید بدان توجه شود این است که در آیـین هـا همواره هماهنگی میان اعمال و اوراد وجود دارد.