Abstract:
براساس مطالعات میدانی و بررسیهای مقدّماتی آزمایشگاهی بر روی آثار تزئینی گچی در ایران دوران اسلامی، مشخص گردید که کمینه 12 گونة مختلف از تزئینات، گچی وجود دارند که در هرگونه، جزئیات فنی بهکار گرفته شده در اجرا، بسته به مواد متشکله و روش عملآوری، شیوة شکلدهی، و میزان برجستگی تزئینات متفاوت است. برخلاف دو نوع طبقهبندی رایج پیشین که بر اساس شیوة شکلدهی و میزان برجستگی انجام میگرفت، این نوع طبقهبندی، چون براساس جزئیات فنی و روش اجرایی تزئینات ارایه میگردد، همخوانی بیشتری با اهداف فنشناسی آثار داشته و در حوزة باستانشناسی و نیز حفاظت و مرمّت، کارایی موثّرتری خواهد داشت. براساس جزئیات فنی، تزئینات گچی در آرایش معماری دوران اسلامی ایران به گونههای تزئینات گچی با برجستگی زیاد، نیمبرجسته، قالبی، کشتهبری، کپبری، تلفیق با مصالحی چون شیشه یا کاشی، تزئینات گچی مجوّف شامل دو نوع تنگبری و مشبک، فتیلهای، گچبری روی آیینة تخت، گچبری روی سیم گل، و معرقهای گچی، قابل تقسیم است.
Machine summary:
معرفی دوازده گونه از آرایههای گچی در تزئینات معماری دوران اسلامی ایرانبراساس شگردهای فنی و جزئیات اجرایی دکتر احمد صالحی کاخکی استادیار دانشگاه هنر اصفهان حسام اصلانی عضو هیئت علمی و دانشجوی دکتری دانشگاه هنر اصفهان (از ص 89 تا ص 106) کیده: {IBبراساس مطالعات میدانی و بررسیهای مقدماتی آزمایشگاهی بر روی آثار تزئینی گچی درایران دوران اسلامی،مشخص گردید که کینه 12 گونۀ مختلف از تزئینات گچی وجود دارند کهمدر هر گونه،جزئیات فنی به کار گرفته شده در اجرا،بسته به مواد متشکله و روش عملآوری،شیوۀشکلدهی،و میزان برجستگی تزئینات متفاوت است.
در تمامی این نوع طبقهبندیها،اگرچه اطلاعات ارزشمندی در زمینۀ تاریخ هنر و سیر تحول نقوش به کاربرده شده در تزئینات گچی وجود دارد،لیکن به غیر از برخی از اسناد تصویری ارائه شده در این منابع،اطلاعات فنشناسی که بتواند در معرفی فنی این آثار اعم از مواد و مصالح متشکله و شیوۀ اجرا سودمندباشد،نمیتوان یافت؛برای مثال،مهدی مکینژاد در فصل گچبری کتاب«تزئینات معماری»اگرچه باگردآوری اطلاعاتی که بخش عمدۀ آن از مجموعه مقالات اولین گردهمایی گنجینههای از یاد رفته ایراناستخراج شده،نوعی طبقهبندی فنی-البته به صورت توصیفی و بدون استناد به مطالعات تجربی و تحلیلیارائه نموده است،لیکن قسمت عمدۀ مطالب مربوط به بخش گچبری،براساس توصیفات تاریخی و هنریاست؛برای نمونه،در رابطه با تزئینات گچبری محرابها اینگونه بیان میکند که از عناصر مورد توجه درتزئین محراب که از قرن سوم هجری مورد توجه قرار میگیرد،به کارگیری کتیبههای خطی است که همراه باتزئینات گیاهی در انتهای حروف و زمینه ظاهر میگردد.