Abstract:
خاتمیت و جاودانگی اسلام، اذهان و افکار بسیاری را بهویژه در دوران معاصر به خود معطوف داشته است. علت توجه به این موضوع آن است که در مواجهه با پدیدههایی چون تجدد، نوگرایی و ...، بهواقع یا بهظاهر به چالش کشیده میشود.عبدالکریم سروش ازجمله کسانی است که با دغدغههایی از همین دست، در آثار گوناگونی دراینباره نظریهپردازی کرده است. با بررسی این آثار به سه تفسیر متفاوت دست مییابیم که مقالة حاضر به بازخوانی و نقد آنها میپردازد
Islam Prophet`s state of being the Seal and eternity of Islam have been focused on by many contemporary scholars. The reason why lies in the fact that the appearance of such phenomena as modernity and renascence has caused it to be challenged. Abdolkarim Soroosh is among those theorizing the problem in their works. Considering the works in the field، one can find three commentaries. This paper has studied and reconsidered them critically.
Machine summary:
"بهرغم آنکه طراح نظریة سوم آن را در طول نظریة نخست خویش و بهمثابه حلقة مکمل آن خوانده و نمایانده است، (سروش، 1381: 68) پیداست که چنین حکمی صحیح نیست؛ چراکه تبیین نخست مبتنی بر دو پیشفرض است که خود نیز به آنها تصریح میکند: اول اینکه واژگان قرآن عین کلام خداست و دوم آنکه قرآن تجربة تفسیرناشدة پیامبر و یک مجموعة «صامت» است؛ (همو، 1372: 77) درحالیکه در تبیین سوم، هر دو پیشفرض از اساس انکار شدهاند.
در نقد اقبال گفتهاند اگر به این دلیل که عقل بشری به بلوغ و استغنای خود نائل شده و خودبهخود دوران وحی به پایان رسیده است، باید دوران تجربه دینی و کشف عرفانی نیز به پایان رسیده باشد؛ این درحالی است که تاریخ این تجارب نهتنها منقرض نشده، در تبیین بعدی، هریک از آنها بهمثابه منبع دین، باعث کمال متن دین معرفی میشوند.
نقد و بررسی رکن نخست این تبیین (تجربهانگاری وحی) که مبنای دو رکن دیگر است، پیش از این در سنجة ارزیابی قرار گرفت؛ اما با فرض پذیرش آن، دو رکن دیگر نیز با دشواریهای فراوان مواجه هستند: الف) این ادعای رکن دوم که «وحی تابع شخصیت پیامبر و محیط بیرونی ایشان است» مترتب بر دو مقدمة پنهان بهتفصیل ذیل است: 1.
اکنون در باب رکن سوم نیز این پرسش مطرح است که چگونه میتوان به یک کشف تام و تمام اذعان داشت و سپس دین پیامبر را کامل نپنداشت (کمال حداقلی) و انسانها را موظف به افزایش کمال آن دانست؟ (کمال حداکثری) ل) وانگهی صرفنظر از همسان نبودن کشف نبوی با کشف غیرنبوی، باید بدانیم نبوت تنها کشف کردن و خبر شدن نیست؛ بلکه مأموریت ویژهای برای خبر باز آوردن است."