Abstract:
سخن سرای گنجه نه تنها در حوزه ترکیب سازی، تصویرگری، مضمون آفرینی و سرودن داستان های بزمی و عاشقانه سرمشق گویندگان زبان فارسی است، بلکه در ذکر بعضی از موضوعات دیگر از جمله واقعه معراج پیامبر اکرم، صلی الله علیه و آله و سلم، نیز گوی سبقت از دیگران ربوده و سلسله جنبان و پیشوای سخنوران دیگر محسوب می شود، تا آنجا که اغلب شاعران پس از او نیز به تقلید از وی این موضوع را در شعر خویش منعکس کرده اند. این چابک سوار عرصه شعر فارسی در خلال منظومه های پنجگانه خویش اشعاری بسیار دلنشین، هنرمندانه و توام با خلاقیت در مورد این سفر آسمانی پیامبر، صلی الله علیه و آله و سلم، سروده است. در این نوشتار سعی می شود تا با بررسی و تحلیل موضوعی این معراج نامه ها مهم ترین مسائل مطرح شده در مورد این معجزه شگفت انگیز پیامبر اکرم، صلی الله علیه و آله و سلم، از دیدگاه نظامی گنجوی بیان شود.
Machine summary:
"اما از آنجا که بعضی از مفسران منظور از این آیه را نزدیکی و تقرب رسول خدا با ذات باری تعالی دانستهاند،لذا بسیاری از شاعران فارسی زبان و از جمله نظامی نیز همین وجه را در اشعارشان ذکر کردهاند اما گزارش این مرحله از معراج از زبان نظامی: همتش از غایت روشندلی#آمده در منزل بیمنزلی غیرت ازین پرده میانش گرفت#حیرت از آن گوشه عنانش گرفت پرده در انداخته دست وصال#از در تعظیم سرای جلال پای شد آمد به سر انداخته#جان به تماشا نظر انداخته (مخزن الاسرار:23/10-26) در جای دیگر خطاب به پیامبر میگوید: خرگاه برون زدی ز کونین#در خیمۀ خاص قاب قوسین هم حضرت ذو الجلال دیدی#هم سر کلام حق شنیدی از غایت وهم و غور ادراک#هم دیدن و هم شنودت پاک (لیلی و مجنون:19/394-21) در هفت پیکر مفصلتر و عارفانهتر گزارش میدهد: چون درآمد به ساق عرش فراز#نردبان ساخت از کند نیاز سر برون زد ز عرش نورانی#در خطرگاه سر سبحانی حیرتش چون خطرپذیری کرد#رحمت آمد لگامگیری کرد قاب قوسین او در آن اثنا#از دنی رفت سوی او ادنی چون حجاب هزار نور درید#دیده در نور بیحچاب رسید گامی از بود خود فراتر شد#تا خدا دیدنش میسر شد دید معبود خویش را بدرست#دیده از هرچه دیده بود بشست زیر و بالا و پیش و پس،چپوراست#یک جهت گشت و شش جهت برخاست از نبی جز نفس نبود آنجا#همه حق بود و کس نبود آنجا شربت خاص خورد و خلعت خاص#یافت از قرب حق برات خلاص (هفت پیکر:1/9-7،9،14،15) 8-6-مشاهدات پیامبر اکرم در جوار حق: براساس اولین آیه از سورۀ مبارکه اسراء،هدف نهایی از معراج پیامبر،صلی الله علیه و آله و سلم،آن بوده است که خداوند متعال قدرت،عظمت،شگفتیهای عالم ملکوت، ملکوت اشیا و موجودات عالم و بخشی از اسرار عالم آفرینش را به رسول خود نشان دهد تا او دیدهها و شنیدههای خود را برای مردم باز گوید و به این وسیله موجب تقویت ایمان و کمال معنوی در آنان شود."