Abstract:
تبیین فلسفی «وحی» از دیدگاه موسس فلسفه اسلامی، ابونصر فارابی، فعالیتی عقلانی در جهت معقولیت بخشیدن و توجیه آموزه اصلی نبوت در دین مبین اسلام است که می کوشد سازگاری عناصر گوناگون آن را در نظام فلسفی هماهنگی به منصه ظهور برساند. بر این پایه، نگارنده این مقاله می کوشد با تحلیل ابعاد مختلف «وحی»، نگاه فارابی در مورد عناصر چهارگانه فرستنده وحی، گیرنده وحی، واسطه در ارسال وحی و ماهیت وحی را طی چهار بخش مستقل مورد بررسی قرار دهد که بر این اساس موجود اول در نظام صدوری موجودات، فرستنده وحی و مراتب متخیله و عاقله در نفس نبی گیرنده وحی به شمار می روند. در همین راستا عقل فعال در روند ارسال وحی نقش واسطه را بر عهده دارد که حقایق کلی را به نفس نبی انتقال می دهد. بدین ترتیب تبیین معقول فارابی از ماهیت وحی در نظام فلسفی وی روشن می شود.
Machine summary:
"براساس آنچه از آثار فارابی بدست میآید وحی به صورت«روند تنزل علم و معرفتاز موجود اول تا نبی»و یا«فرود آمدن و تنزل حقایق الهی از مقام و مرتبه عقل کلی درعالم خیال برای شخص نبی»،تعریف میشود(آراء اهل المدینة الفاضلة،ص 269)همچنین فارابی تعاریف دیگری نیز برای«وحی»مطرح نموده است که آنها نیز در ذیلاین تعاریف قابل تبیین هستند.
. یگانگی عقل فعال و جبرئیل با تبیینی که فارابی ازمقام و جایگاه«عقل فعال»به دست میدهد،ذهن را به سوی«روحالقدس»و یا«جبرئیل»در لسان آیات و روایات میکشاند،زیرا به نقش واسطهای عقلفعال در ارسال«وحی»تصریح دارد و براساس آموزههای دینی،واسطهگیری در ارسال«وحی»از جانب خداوند به نبی،وظیفه«فرشته و ملک وحی»است که«جبرئیل»یا«روحالقدس»خوانده میشود و همین فرشته مقرب است که حقایق الهی را از سوی خداوند برشخص نبی فرود میآورد و در رساندن این پیام،امین است و هیچ گونه خطا یا اشتباهی&%02920MNAG029G% نیز رخ نمیدهد.
فتار چهارم:«نبی»گیرنده وحی فارابی در فصل 25 کتاب آراء اهل المدینة الفاضلة(ص 247)«در گفتار دربارۀ وحی»به مقام نبوت به عنوان گیرندگی وحی تصریح مینماید و نبی را انسانی معرفی میکندکه به واسطۀ دریافت معقولاتی از ناحیۀ عقل فعال به مقام نبوت واصل شده و نسبت بهامور الهی آگاهی مییابد.
تصریح فارابی بر اکتسابی نبودن دریافت وحیبواسطه کمال عاقله و متخیله در نبی(فارابی،1349 ق،ص 11)و نیز به کار بردن تعبیر«ضوء»به معنای نور دربارۀ افاضه عقل فعال بر نبی(فارابی،1346 ق،ص 7)همگیدلالت بر آن دارند که از نظر فارابی،نبی تنها ظرف دریافت وحی الهی است و الفاظ وعباراتی که نبی به مردم منتقل مینماید،عین وحی الهی هستند."