Abstract:
سلوک الی الله راهی طولانی، دشوار و پرخطر است و بدون یاری گرفتن از اراده و همتی استوار نمیتوان آن را پیمود. در این نوشتار برای بررسی نقش همت در سلوک الی الله در آغاز، کاربردهای این واژه و مراتب آن را در نگاه عارفان و تأثیری که در ادبیات عرفانی ما به ویژه اشعار حافظ به جا نهاده، بررسی و در ادامه نقش کارساز آن در گشایش ابواب مشاهدات و تصرفات به سوی سالکان الی الله بیان میگردد و در پایان با اشاره به جایگاه همت در آموزههای دینی، به برخی از مهمترین عوامل تقویت اراده و همت اشاره میشود.
Machine summary:
"برای درک بهتر جایگاه همت در سلوک، شایسته است پس از بررسی کاربردهای این واژه نزد عرفا و مراتبی که برای آن بیان کردهاند و تأثیری که بر ادبیات عرفانی ما به ویژه اشعار بلند حافظ داشته است، از نقش آن در گشایش ابواب مشاهدات و تصرفات سخن به میان آید؛ زیرا سالک با همت و تلاش و مجاهدت صادقانه در منازل سلوک پیش میرود و هر لحظه با مناظر جدید روبهرو میگردد و ابواب مشاهدت به سوی او باز میشود و با قرب به حق بر وجود خویش و جهان بیرون از خود ولایت مییابد و به اذن خداوند تصرف میکند.
تسبیح و خرقه لذت مستی نبخشدت همت درین عمل از می فروش کن وی گاه از یاری خواستن از همت همسفران نیز سخن میگوید: با صبا افتان و خیران میروم تا کوی دوست وز رفیقان ره استمداد همت میکنم حافظ تربت خویش را زیارتگه رندان و عارفان جهان مینامد و از این نگاه سالکان را به یاری خواستن از همت خود فرا میخواند: بر سر تربت ما چون گذری همت خواه که زیارتگه رندان جهان خواهد بود وی در نگاهی ژرف و ولایت مدارانه، پیروی صادقانه از اهل بیت پیامبر اکرم را موجب همرهی همت شاه نجف امیرالمومنین برای سالک میداند: حافظ اگر قدم زنی در ره خاندان به صدق بدرقه رهت شود همت شحنه نجف مراتب همت سلوک، حرکت در راه بندگی و گذر از منازل و مراحل آن تا قرب و لقای حق و رسیدن به توحید شهودی و حضوری است."