Abstract:
در جهان شناسی سینوی کل هستی بر اساس نظام متقن و منسجم علی و معلولی شکل گرفته و در آن هر موجودی جایگاه مشخص و معینی دارد. عالم طبیعت به عنوان پایین ترین مرتبه هستی تحت تدبیر نفوس سماوی و نفوس سماوی نیز خود تحت احاطه و تدبیر عقول مجرد و در نهایت منتسب به واجب الوجود هستند. در چنین نظامی دعا و ذکر وسیله ای برای اتصال و ارتباط نفوس انسانی با عوالم بالا (نفوس سماوی و عقول مجرد) به منظور جلب منافع و دفع مضرات است. نفوس انسانی از طریق تعالی نفسانی و تکامل قوای عقل نظری و عملی قدرت اتصال و اتحاد با عقول مجرد را یافته و بدین ترتیب قدرت تاثیر در نفوس سماوی موجب پیدایش پدیده های خوشایند و از بین رفتن حوادث نامطلوب در جهان مادی می شوند. چگونگی هماهنگی و انطباق دعا و ذکر با اصول و قواعد عقلی حاکم بر نظام علی و معلولی جهان مسئله ای است که در این مقاله مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.
Machine summary:
"بدین ترتیب ابن سینا نوعی از هستیشناسی را ارائه میدهد که براساس نظام متقن و منسجم علیو معلولی شکل گرفته و در آن هر موجودی جایگاه مشخص و معینی دارد و عالم طبیعت به عنوانپایینترین مرتبه هستی و تمام حوادثی که در بستر زمان در این عالم به وقوع میپیوندند،تحت تدبیرنفوس افلاک و نفوس نیز خود تحت احاطه و تدبیر عقول مجرد و در نهایت تحت تدبیر واجب الوجودبالذات هستند.
تأثیراتی که زیارت و دعا برای زائران و دعاکنندگان دارند،دو قسم است: 1-تأثیر جسمانی:تأثیر کردن بر ابدان زائران و دعاکنندگان از قبیل تأثیر مزاج معتدل در ابدان کهباعث ایجاد روح میشود؛به اعتقاد ابن سینا مزاج معتدل باعث ایجاد روح در درون شکافهای مغز&%04802NTMG048G% میگردد این تأثیر و استمداد به نیکوترین وجه صورت میگیرد و در صورتی که نفس ناطقه زائر در اثرزیارت،و دعاکننده در اثر دعا یک درجه تشابه و تناسب به نفوس متعالیه و عقول مجرده پیدا کند،اینتأثیر افزایش مییابد.
به همین جهت ابن سینا بر این مطلب تصریح دارد که شخص سالک باید بداند صرف خواندن اذکار واوراد باعث نجات و رسیدن به درجات بالا نخواهد شد و این تکرار و تلفظ،او را از علایق مادی وامور دنیوی خلاص نمیکند؛بلکه تا نفس اماره را مهار نکند و حواس ظاهری و باطنی را از شهواتو رفتارهای زشت محفوظ ندارد،و همچنین تا زمانی که از هواهای نفسانی و خیالات شیطانی کاملاپرهیز نکند و باطن خود را مصفا و مزین ننماید و از غیر حق دوری نجوید و قلب خویش را از خار وخاشاک معاصی تطهیر و پاکیزه نکند،مهبط انوار الهی و فیوضات نامتناهی حق واقع نمیشود(ابن سینا،1400 ه،ص 282)."