Abstract:
روابط بین سکونتگاه های روستایی و شهری در شهرستان فیروزکوه به واسطه جریان های جمعیتی تحقق می یابد. این روابط در سطح محلی و ناحیه ای به ایجاد شبکه ساختاری و شکل دهی الگوی شبکه سکونتگاهی منجر شده است. حال، ویژگی های الگوی این شبکه سکونتگاهی پرسش و مسئله اصلی این تحقیق است. داده های تحقیق منتج از 25 روستای نمونه و 436 خانوار نمونه عملیاتی شهرستان فیروزکوه است که براساس فرمول کوکران و با در نظر گرفتن فاصله دوری و نزدیکی روستاها نسبت به شهر فیروزکوه انتخاب شدند. اندازه شبکه، تراکم شبکه و درجه (درونی و بیرونی) شبکه، شدت جریان یا درجه درونی جامعه کل هر روستا مهم ترین معیارهای شبکه و انواع مرکزیت ها، معیارهای تسلط شبکه سکونتگاهی را نشان می دهند. براساس یافته های تحقیق، شهر تهران با احراز مرکزیت درجه ای، بردار ویژه و بینابینی به عنوان سکونتگاه اصلی در ساختار شبکه ای شهرستان فیروزکوه شناخته شد. همچنین مهدی شهر، کرکبنه، محمود آباد، نجفدر و فریدون کنار با احراز مرکزیت دوری، به مثابه ضعیف ترین سکونتگاه در شبکه شناسایی شدند. براساس نتایج تحقیق، الگوی کلی حاکم بر شبکه سکونتگاهی شهرستان فیروزکوه الگویی فصلی و منظم و چرخه ای از جریان های جمعیتی است که در قالب الگوهای شبکه ای تابستانه و زمستانه در سطح محلی و منطقه ای مطرح است. این الگو هم سو با مشخصات نظریه های قطب رشد است و با الگوی نظریات شبکه ای فاصله دارد. چندسویه بودن و جهت دار بودن پیوند سکونتگاه روستایی و شهری نیز از ویژگی های شبکه سکونتگاهی ناحیه مورد مطالعه است.
Machine summary:
"حال پرسش اصلی این است که:ویژگیهای الگوی شبکه سکونتگاهی حاصل از جریانهای جمعیتی در شهرستان فیروزکوه چیست و چگونهاست؟ مبانی نظری با توجه به پرسش طرح شده،در تفسیر و تبیین آن به لحاظ نظری،میتوان گفت که در میان متون موجود،پیتر هاگتدر فصل چهارم کتاب«جغرافیا:یک سنتز جهانی»،اظهار میدارد که چهار بخش جریان ها و شبکهها،گرهها وسلسله مراتب،سطحها و توزیع فضایی تحت عنوان ساختارهای جغرافیایی آمده است و الگویی توأم با نظم در ساختارهایمکانی-فضایی را به شکل مناطق گرهای و به صورت شش اصل هندسی تولید میکند که عبارتاند از:حرکت(جابهجایی)،مجاری،گرهها،سلسله مراتب،سطوح و پراکنش )593,1002,teggaH(.
در شکلهای دایرهای،هر یک از سکونتگاههای شهری و روستایی با قرار گرفتن روی محیط دایره در جایگاهبرابری با سایرین قرار دارند و همان طور که شکلها نشان میدهند،تراکم روابط در شبکه تابستانه بین تهران به عنوانسکونتگاه مبدأ جریان خانوارهای گردشگر و فصلی با وشتان،سلمان،امینآباد،اهنز،آتشان و شهرآباد به عنوانسکونتگاههای مقصد شدت دارد،و ضخامت یالهای اتصال دهنده بین این سکونتگاهها و تیرگی شبکه بر همین امردلالت میکند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود)تراکم روابط سکونتگاهها در شبکه زمستانه با جریان خانوارهای فصلی روستاهای مبدأ(نمونه)از وشتان،سرانزا،سلمان،سلهبن،اتشان به تهران و از سلهبن به فیروزکوه و از نجفدر به آمل و از حصاربن و کمبوتردره به گرمسار بهصورت تیرهتر نمایش داده شده است،که نشان از شدت و فراوانی جریان دارد(شکل 1-ب).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) انواع مرکزیتها(درجهای،بینابینی،دوری،بردار ویژه) شکلهای 2،3،4 و 5 به ترتیب انواع مرکزیتها را،مشتمل بر مرکزیت درجهای،بینابینی،دوری و بردار ویژه )52,5002,hcabelrE & sednarB( بین مجموعه سکونتگاههای روستایی و شهری مبدأ و مقصد نشان میدهند.
F,hedazihgaT raffazuM dna ideeaS sabbA:rosivrepuS,secnalaB lanoigeR no sisahpmE na htiw DhP fo eergeD eht rof sisehT A,inamhaR najiB dna nariP zivraP:rosivdA,iffarraS ithseheB dihaS fo ytisrevinU,scitedoeG fo ytlucaF,gninnalP laruR dna yhpargoeG ."