Abstract:
پژوهش حاضر با ماهیت بنیادی، تلاش دارد تا رابطهی میان جهت ناهمواری ها و گسترش سیرکهای یخچالی را بررسی و سرانجام برف مرزهای آخرین دورهی یخچالی کواترنری را در حوضهی آبریز جاجرود تعیین کند. سیرک ها، جریان های یخرفتی و سنگ های سرگردان مهمترین لندفرم های یخچالی و شواهد تغییرات اقلیمی موجود در حوضهی مورد مطالعه بهشمار می روند. نقشه های توپوگرافی، زمینشناسی، تصاویر ماهوارهای ETM+ و داده های اقلیمی دما و بارش ماهانه، ابزارها و داده های مورد استفاده در این پژوهش هستند. همچنین از نرم افزار Arc GIS 9.3 و سایر نرم افزارها برای تجزیهوتحلیل داده ها استفاده شده است. در این راستا، با استفاده از تصاویر ماهوارهای و بازدیدهای میدانی، موقعیت سیرک های منطقه شناساییشده و برای بازسازی خط تعادل برف و یخ گذشته (ELA)، از میان روش های پنج گانه پورتر، روش مطالعهی ارتفاع کف سیرک و از روش رایت نیز برای برآورد حد برف مرز آخرین دورهی یخچالی استفاده شده است. برای بررسی وجود رابطه میان گسترش و پراکندگی سیرک های منطقه با جهت ناهمواری ها، از آزمون توان دوم کی پیرسون (مجذور X) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که 8/38 درصد از سیرک های منطقه رو به قطب و 7/24 درصد سیرک ها در دامنه های رو به استوا شکل گرفته اند؛ همچنین خط برف مرز وورم با استفاده از روش پورتر، ارتفاع 3072 متر و با استفاده از روش رایت، ارتفاع 3095 متری را نشان میدهد. برفمرز کنونی با استفاده از داده های دما و بارش، ارتفاع 3720 متری را نشان میدهد، درحالیکه بیشتر پژوهشگران قبلی این مرز را بالای 4000 متر تعیین کردند.
Machine summary:
"در این راستا،بااستفاده از تصاویر ماهوارهای و بازدیدهای میدانی،موقعیت سیرکهای منطقه شناسایی شده وبرای بازسازی خط تعادل برف و یخ گذشته )ALE( ،از میان روشهای پنجگانه پورتر،روشمطالعهی ارتفاع کف سیرک و از روش رایت نیز برای برآورد حد برفمرز آخرین دورهییخچالی استفاده شده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) دادهها و روشها هدف از این پژوهش،بررسی شناخت رابطه میان جهات ناهمواریها و گسترش سیرکها و از طرفی،تعیین ارتفاعبرفمرز در آخرین دورهی یخچالی وورم و حال حاضر حوضهی مورد مطالعه است.
dohteM oitaR aerA-noitalumuccA o} (به تصویر صفحه مراجعه شود) همانطور که دیده میشود ارتفاع کف سیرکهای یخچالی در حوضهی جاجرود،3061 متر و مقدار مد یا نما3071/6 متر و میانگین نما برای سیرکهای رو به قطب برابر 3355 متر و برای سیرکهای رو به استوا برابر با 3567متر است.
با توجه به مدل پورتر،ارتفاع برفمرز در آخرین دورهی یخچالی،برابر با مقدار نما در ارتفاع کفسیرکهای یخچالی است؛البته این ارتفاع در دامنههای شمالی و جنوبی باهم اختلاف داشته و میزان آن برابر با 212متر است m212-ALE* ؛بنابراین،نتیجهی به دست آمده ازاینروش براساس دادهها و نرمافزارهای جدیدتر ومعتبرتر نشان میدهد که ارتفاع برفمرز در حوضهی جاجرود 3072 متر است.
با استفاده از دادههای دما و بارش و محاسبهی آن در نرمافزار SIG ،ارتفاعبرفمرز زمان حال در حوضهی جاجرود نیز ارتفاع 3720 متر را نشان میدهد،درحالیکه مقایسهی نتایج به دست آمده بانتایج پژوهشگران قبلی نشان میدهد که شوایتزر مرزبرف دائمی را در حال حاضر در دامنههای جنوبی البرز در حدود4400 متری و در دامنههای شمالی البرز در حدود 4200 متر محاسبه نمود،یافتههای بوبک و درش نیز مرزبرف دائمیکنونی در البرز را از 4200 تا 4000 متر و در دورههای سرد از 3600 تا 3400 متر میدانند."