Abstract:
عزیزالدین محمدنسفی را به جرات می توان از بزرگ ترین حکمای الهی ایران در قرن هفتم دانست که متاسفانه چندان شناخته شده نیست. ویژگی مهم این عارف- فیلسوف مکتب کبراویه تعادل فکری وی در زمانه ای (سخت ترین دوران هجوم مغولان) بود که خشونت و افراط از مشخصات بارز آن بود. نسفی مفاهیم فلسفی بسیاری را در کتب خود تشریح کرده است که یکی از مهم ترین آن ها مفهوم سیر استکمالی انسان و اساسا حرکت جوهری است که بعدها توسط صدرالدین شیرازی دنبال شد. به نظر می رسد فهم فلسفه اسلامی زمانی ممکن است که بتوان حلقه های مفقوده این زنجیر را بازیافت. نسفی را می توان یکی از آن حلقه ها دانست که پیوند دهنده عرفان به فلسفه بود و بعد ها بر مکتب اصفهان بسیار تاثیر گذارد. این مقاله به بررسی وجوه تاثیرپذیری صدرالدین شیرازی از عزیز نسفی در مفاهیم حرکت جوهری و سیر استکمالی این اندیشه می پردازیم.
Machine summary:
ریشه یابی مفهوم حرکت جوهری در حکمت عزیزالدین نسفی * مهدی فدائی مهربانی دانشجوی دکتری علوم سیاسی (اندیشه سیاسی ) دانشگاه تهران چکیده عزیزالدین محمدنسفی را به جرأت می توان از بزرگ ترین حکمای الهی ایران در قرن هفتم دانست که متأسفانه چندان شناخته شده نیست .
نسفی مفاهیم فلسفی بسیاری را در کتب خود تشریح کرده است که یکی از مهم ترین آن ها مفهوم سیر استکمالی انسان و اساسا حرکت جوهری است که بعدها توسط صدرالدین شیرازی دنبال شد.
آن گونه که ملاحظه می شود نسفی معتقد است صعود به هریک از مراتب معرفتی نوعی صعود به لحاظ وجودی نیز می باشد"زیرا اساسا منبع معرفت و وجود ١.
اساسا در نظر نسفی کمال متضمن نوعی تغییر و تحول و به بیان خود نسفی «حرکت » است که باعث می شود سالک به لحاظ وجودی به مراتب بالاتر و یا پایین تر حرکت کند.
نسفی این مثال ها را برای این بیان می کند که نشان دهد در عالم جبروت تکثری وجود ندارد و بر آن وحدت حاکم است .
در نظر نسفی استعدادی بالقوه در موجودات وجود دارد که استعداد حرکت آن ها است و از طرفی انسان ها مختارند" چون این استعداد توسط انسان ها باید بالفعل شود و حرکت عملی شده و سمت و سو یابد.
این نظریه کاملا با مسئله حرکت جوهری در نزد صدرا منطبق است " زیرا آدمی برای رسیدن به مقام اتحاد که در آن عاقل و معقول به وحدت می رسند.
نکته مهم این است که صدرا به شیؤە نسفی چنین طی طریق استکمالی در معرفت شناسی خود را به مفهوم حرکت پیوند می دهد.