Abstract:
عبدالوهاب بن احمد شعرانی (898- 973 ق) را باید یکی از مهم ترین مدافعان محیی الدین ابن عربی (560- 638 ق) دانست. او کتاب های مهمی در دفاع از ابن عربی و تحت تاثیر او نگاشته است که از مهم ترین آن ها می توان به الیواقیت و الجواهر، الکبریت الاحمر و القواعد الکشفیه و غیره اشاره کرد. شایان ذکر است شعرانی در این آثار با توجه به چارچوب تصوف شریعت مدارانه خود، سراغ عقاید ابن عربی رفته و آنچه را که به نظرش مخالف شریعت می آمده، دسیسه دشمنان ابن عربی دانسته و او را از آن ها مبرا کرده است؛ در بعضی موارد ابن عربی را به درستی از عقاید مانند حلول و اتحاد و توحید ابلیس و برتری ولایت بر نبوت مبرا داشته، اما نتوانسته است به خوبی او را از وحدت وجود و عقیده به خلود کفار و ایمان فرعون مبرا کند ولی با دفاعی که از او به عمل آورده، مانع طعن و تکفیر وی از طرف معاندانش شده است.
Machine summary:
۸)٠از طرفی فضـای مصر در زمان شعرانی نیز فضایی شریعت مدارانه بود و در واقع جایی برای طرح آراء ابن عربی نبوده است ٠ بنابراین با توجه به همه آثار ابن عربی ،بایدگفت وی مسلما به تعدادی آن هایعنـی وحدت وجود، ایمان فرعون ، برتری ولایت بر رسالت و نبوت و خلود کفار معتقد بـوده اسـت که این امر نه تنها در آثار خودوی ،بلکه در آثار شارحان وکسانی که از اوتأثیرپذیرفته اند بـه خوبی نمایان است و تلاش شعرانی در اثرشیفتگی و علاقه و احترام خاصی کـه بـه او داشـته ، تنها در جهت ساکت کردن مخالفان و معاندان ابن عربی وکسانی که احیانا در آن زمـان وی را تکفیرمی کردند، مثمر ثمر بوده است ، و با توجه به اذعان محققانی چون استاد محمدخواجوی و ابوالعلاءعفیفی وشرف الدین خراسانی و محسن جهانگیری بـر اعتقـاد ابـن عربـ ی بـه ایـن مسائل وهمچنین طـرح آن هـا در کتـاب شـیخ مکـی ، دفـاع شـعرانی از ابـن عربـ ی بـه دلیـل شریعت مدار بودن و مخالفتش بااندیشه های وحدت وجودی بوده است و اگـر هـم جـا یی در آثار ابن عربی سخنانی ازوی دراینباره دیده ،آن هارادسیسه هایی علیه او دانسـته و دربعضـ ی مواردمعنایی بر خلاف آن هابرداشت کرده است ٠مثلادرباره عقیده ابن عربی به وحدت وجود آن را با اتحاد و حلول خلط کرده است و از آنجایی که او از دودمان سلسله شاذلیه بـود و ابـن عطاءالله اسکندری که از بزرگان و نامداران این سلسله است تنها به وحـدت شـهود قائـل بـود (برای اطلاع بیشتر رک : الغنیمی التفتـازانی ، ۲٧١-۲٤٣)لـذا وحـدتی کـه در اندیشـه شـعرانی مطرح شده از نوع وحدت شهود بوده است ٠ اما باید گفت ، به نظرمی رسد دیدگاه های شـعرانی در تبرئه ابن عربی از اعتقاد به حلول واتحـاد و عقیـده وی بـه توحیـد ابلـیس ، بـا توجـه بـه نصوصی که از فتوحات وی آورده ، بجا و صحیح بوده است ٠ منابع قرآن کریم ؛ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران :نشر دارالقرآن الکریم ،٠١٣٧٤ ابن عربی ،محیی الدین ؛الفتوحات المکیۀ (الف )، ضبطه و صححه و وضع فهارسها احمـدشـمس الـدین ، بیروت :دارالکتپ العلمیه ، .