Abstract:
عوامل اجتماعی، محیط طبیعی و عوامل فیزیولوژیک (جسمانی) بر موسیقی بیرونی و کناری اشعار موثرند. در این مقاله، تاثیر این عوامل بر موسیقی بیرونی و کناری اشعار خاقانی شروانی و مسیح کاشانی بررسی و تجزیه و تحلیل شده است. ابتدا اوزان اشعار این دو شاعر که از دو دوره کاملا متفاوت انتخاب شده اند؛ استخراج و براساس نظر علمای عروض و قافیه، طبقه بندی و بر پایه نظرات جامعه شناسان ادبیات، اوزان و بحور اشعار دو شاعر تجزیه و تحلیل شده اند. نتیجه بدست آمده نشان می دهد، بیش از پنجاه درصد اشعار خاقانی در اوزان کوتاه و بیش از شصت درصد اشعار مسیح در اوزان متوسط ثقیل سروده شده اند که تاثیر عوامل اجتماعی را بر اوزان اشعار این دو شاعر نشان می دهد. تاثیر عوامل اجتماعی بر موسیقی شعر به اندازه ای است که بر تاثیر عوامل فیزیولوژیک بر موسیقی شعر اثر می گذارد. در این تحقیق با بررسی شعر مسیح کاشانی در دو فضای اجتماعی مختلف، مشخص شد که کاربرد اوزان کوتاه و بلند ثقیل با تغییر محیط زندگی رشد 12درصدی داشته است.
Natural environment، social and physiological factors have impacts on rhyme، identical rhyme and rhythm. The influences of these factors on music of poetry of Khaghani and Masih have been analyzed. First، the rhythm of poems which were selected from two different periods is extracted and classified according to the point of view of scientists of metrics and rhyme. Based on the opinion of sociologist literature rhyme and meter of the poems analyzed. The result shows that more than fifty percent of Khaghani’s poems with the shirt rhyme and more than sixty percent of Masih’s poems with the moderate rhythms hefty have composed، which shows the impact of social factors on rhythms of poems. The effect of social factors on music of poetry is more than physiological effects. This study by research of Masih’s poems in two different social spaces was found that usage of long and short rhythms fifty twelve percent increased by changing the environment.
Machine summary:
"فنون ادبی(علمی-پژوهشی) دانشگاه اصفهان سال چهارم،شماره 2،(پیاپی 7)پاییز و زمستان 1391،ص 18-1 تحلیل ساختاری اشعار خاقانی شروانی و مسیح کاشانیبا رویکردی به تأثیر اوضاع اجتماعی بر موسیقی شعر دکتر ناصرالدین شاهحسینی{o*o}دکتر محمد علی شریفیان{o**o} چکیده {IBعوامل اجتماعی،محیط طبیعی و عوامل فیزیولوژیک(جسمانی)بر موسیقی بیرونی و کناری اشعار مؤثرند.
این تحقیق نیز نشان میدهد که خاقانی شاعر بلندآوازه قرن ششم بیشتر گرایش بهکاربرد اوزان کوتاه داشته است چون بیش از یک سوم غزلیات او در این اوزان سروده شدهاند درحالیکه مسیح کاشانیبه کاربرد اوزان متوسط ثقیل بیشتر تمایل دارد و نزدیک به 43 درصد غزلیاتش در این اوزان سروده شدهاند و البته اگراوزان متوسط خفیف را به آن اضافه کنیم بیش از 61 درصد اوزان را به خود اختصاص میدهند.
نمودار زیر کاربرد بحور مختلف را در مقطعات خاقانی و مسیح کاشانی نشان میدهد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) با بررسی اوزان اشعار خاقانی و مقایسه آن با مسیح کاشانی،نیز تطبیق آن با وضع اجتماعی زمان و جایگاه شاعر دردربار،به این باور میرسیم که عوامل اجتماعی بیش از عوامل فیزیولوژیک بر موسیقی بیرونی اشعار مؤثرند.
نتیجه از مطالبی که گذشت شاید بتوان چنین نتیجه گرفت: 1-خاقانی شروانی بیشتر تحت تأثیر عوامل اجتماعی و بعضا فیزیولوژیک(جسمانی)از وزنهای کوتاه بیش ازمتوسط ثقیل استفاده کرده است که ریتمی پرحرکت و ضربی دارند نه آرام و ملایم درحالیکه اوضاعاجتماعی عصر صفوی سبب شده است که مسیح کاشانی بیشتر از اوزان متوسط ثقیل استفاده کند که ریتمیآرام و ملایم دارند و این امر باعث شده که موسیقی اشعار او بیشتر حزنانگیز و متین شود تا نشاطآور وشاد."