Abstract:
قفقاز جنوبی به عنوان یک منطقه استراتژیک همسایه اهمیت و اولویت بالایی در سیاست امنیتی جمهوری اسلامی ایران دارد. ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای با نفوذ، منافع و اهداف مشخص و معینی را در این منطقه ژئواستراتژیک پیگیری می کند. این مقاله سیاست امنیتی ایران در منطقه قفقاز را مورد بحث و بررسی قرار می دهد. استدلال خواهد شد که برخلاف دیدگاه غالب در غرب، سیاست امنیتی ایران بر منافع اقتصادی و امنیتی مبتنی بر الزامات ژئوپلیتیک استوار است تا آرمانها و ارزش های ایدئولوژیک. مهمترین منافع و اهداف امنیتی ایران در قفقاز، حفظ امنیت مرزها و تمامیت ارضی، حاکمیت و وحدت ملی، تامین امنیت انرژی و توسعه اقتصادی پایدار می باشد.
ایران برای تامین و تضمین این اهداف و منافع، استراتژی امنیتی چند بعدی و چند وجهی را اتخاذ و اعمال کرده است. ابعاد و وجوه راهبرد امنیتی ایران در قفقاز عبارتند از: همکاری و همگرایی کارکردی – اقتصادی؛ میانجی گری و مدیریت بحران؛ موازنه سازی و امنیت همکاری جویانه. امنیت همکاری جویانه مفهوم غالب در راهبرد امنیتی ایران است. امنیت همکاری جویانه به معنای مجموعه ای از کنش ها و اقدامات جمعی و مشارکتی کشورهای منطقه برای مدیریت بحران و حل و فصل دسته جمعی مناقشه توسط کلیه کشورهای منطقه می باشد. اما، امنیت همکاری جویانه در قفقاز با موانع و مشکلاتی روبروست که مهمترین آنها از این قرار است: اختلافات سیاسی و ایدئولوژیک و نظامهای سیاسی مختلف در منطقه، اختلافات و رقابت کشورهای منطقه ای با بازیگران فرامنطقه ای؛ توزیع نابرابر قدرت در سطح منطقه و عدم توازن بین کشورهای مختلف؛ عدم اعتماد و اطمینان کشورها نسبت به یکدیگر، رقابت قدرتهای فرامنطقه ای بر سر منابع و انتقال انرژی؛ وابستگی امنیتی کشورهای منطقه به بازیگران فرامنطقه ای، بلوکهای متعارض قدرت و اتحادهای نظامی متضاد.
As a strategic neighboring region، South Caucasus enjoy a high priority in Iran's security policy. As an influential regional power، Iran follows certain objectives، policies and interests in this region. The present article is an attempt to study the security policy of Iran in the said region. It is argued that contrary to the dominant approach in the West، Iran's security policy is based on economic and security interests stemming from the geopolitical imperatives rather than ideological ideals and values. The most important interest and security objective of Iran is protection of its sovereignty and national unity as well as secure energy and sustainable development.
Machine summary:
"اما،امنیت همکاریجویانهدر قفقاز با موانع و مشکلاتی روبروست که مهمترین آنها از این قرار است:اختلافات سیاسی و ایدئولوژیک ونظامهای سیاسی مختلف در منطقه،اختلافات و رقابت کشورهای منطقهای با بازیگران فرامنطقهای؛توزیع نابرابرقدرت در سطح منطقه و عدم توازن بین کشورهای مختلف؛عدم اعتماد و اطمینان کشورها نسبت به یکدیگر،رقابتقدرتهای فرامنطقهای بر سر منابع و انتقال انرژی؛وابستگی امنیتی کشورهای منطقه به بازیگران فرامنطقهای،بلوکهایمتعارض قدرت و اتحادهای نظامی متضاد.
با وجود این،با بروز تنش در روابط گرجستان و روسیه بر سر آبخازستان و اوستیای جنوبیپس از انقلاب رز در سال 2003 و به قدرت رسیدن ساکاشویلی در اوایل سال 2004 که منجر بهجنگ بین دو کشور در 8 اوت 2008 انجامید،گرجستان برای تأمین انرژی مورد نیاز خود بهجنوب تمایل و گرایش پیدا کرده است.
با این وجود،باید توجه داشت که تلاش ایران برای متنوعسازی راههای صدور انرژی خودبه اروپا با هدف رقابت با روسیه نیست بلکه به منظور مقابله با محدودیتها و مجازاتهای اعمالیاز سوی آمریکا بر علیه کشور است.
با توجه به به ماهیت،ویژگیها و اصول امنیت همکاریجویانه،ایران همواره از این نوع ترتیبات امنیتی در قفقاز حمایت کرده و برای ایجاد آن از طریق اقدامات جمعی و هماهنگکلیه بازیگران منطقهای در همه ابعاد امنیت تلاش نموده است.
بر اساس مفهوم امنیت همکاریجویانه،ایران طرحها و ابتکارهای امنیتی را ارائه داده استکه کشورهای سهگانه قفقاز و سه قدرت منطقهای ایران،روسیه و ترکیه را دربر می گیرد وامکان همکاری بازیگران مؤثر بین المللی مانند اتحادیه اروپا را نیز فراهم میسازد.
de,avokivoN enayaG ni,"segnellahC emoS gnigreviD:noigeR naipsaC dna susacuaC htuoS eht ni eloR s'narI";)3002(adnerB,reffahS."