Abstract:
استان آذربایجان غربی به علت همجواری با سه کشور مهم منطقه خاورمیانه و قفقاز جنوبی یعنی ترکیه، عراق، جمهوری آذربایجان(منطقه خودمختار نخجوان)، همچنین به علت موقعیت حساس ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک به عنوان دروازه ورود و پل ارتباطی ایران به اروپا، در بین 16 استان حاشیه ای ایران، پس از خوزستان بی شک مهمترین استان مرزی ایران می باشد. خط مرز سیاسی این استان از دره رودخانه زاب کوچک واقع در جنوب سردشت در همسایگی کردستان عراق تا بورآلان(دیم قشلاق) در شمالی ترین نقطه مزری این استان با کشور ترکیه به علت متاثر شدن از ویژگی های خاص جغرافیایی(طبیعی و انسانی) از قبیل کوهستانی و صعب العبور بودن و تحرکات قومیتی، به عنوان یکی از نا آرام ترین خطوط مرزی کشور تلقی می شود. معضلات متعدد اجتماعی، نظامی و سیاسی از قبیل قاچاق کالا و سوخت، مشروبات الکلی، مواد مخدر، اسلحه و مهمات ، درگیری نیروهای نظامی- امنیتی با گروهک های ملی گرای کرد، تنش ها و چالش های قومی- مذهبی بین اقلیت های کرد و ترک آذری از شایع ترین مواردی هستند که بسترهای ناامنی در این مناطق مرزی را فراهم آورده اند.
در این تحقیق با تجزیه و تحلیل های صورت گرفته، وجود محدودیت ها و بی عدالتی های جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی، عدم اتخاذ راهبردهای مناسب نظامی- امنیتی و تحولات مناطق کردنشین عراق و ترکیه در گسترش ناامنی در منطقه موثر شناخته شده و در راستای تامین امنیت بهینه و ممانعت از گسترش روزافزون تهدیدات و مناقشات در مناطق مرزی استان به ارائه راهکارها و پیشنهادهای لازم از بعد نظامی- امنیتی پرداخته شده است.
Among 16 border provinces of Iran West Azarbaijan is second only to Khuzestan Province in importance، since because of neighborliness with three important Middle Eastern and southern Caucasian countries، i.e. Turkey، Iraq، Republic of Azerbaijan (Nakhichevan Autonomous State)، as well as its sensitive geopolitical and geo-strategic situation this province is the gateway toward Europe. The borderline of this province starts from the valley of Little Zab in Sardasht، neighboring Kurdistan of Iraq، and extends to Bour Alan (Dim Qeshlaq) in the northernmost border point of this province with Turkey. It is one of the most insecure borderlines in the country because of such factors as special geographic features (natural and manmade) such as arduous mountainous passageways and Kurdish communities. Various social، military and political implications such as cargo and fuel، alcoholic drinks، narcotics، arms and ammunitions smuggling coupled with military clashes with nationalistic Kurd insurgents، tribal-religious tensions and challenges between Turk and Kurd minorities are among the commonest grounds behind insecurity in this province.
This research work has studied and analyzed various factors such as legal restrictions، geographical، economic and social injustice، lack of deserving and workable military-security strategies، inattention to the developments in Kurdish communities in Turkey and Iraq responsible for the increasing insecurity in the province and presented enforceable strategies and suggestions for establishing sustainable security and preventing ever-increasing border tensions in this province from military-security viewpoint.
Machine summary:
"در این تحقیق با تجزیه و تحلیلهای صورت گرفته،وجود محدودیتها و بیعدالتیهای جغرافیایی،اقتصادی،اجتماعی،عدم اتخاذ راهبردهای مناسب نظامی-امنیتی و تحولات مناطق کردنشین عراق و ترکیه در گسترش ناامنیدر منطقه مؤثر شناخته شده و در راستای تأمین امنیت بهینه و ممانعت از گسترش روزافزون تهدیدات و مناقشات درمناطق مرزی استان به ارائه راهکارها و پیشنهادهای لازم از بعد نظامی-امنیتی پرداخته شده است.
بنابراین سئوال اصلی اینتحقیق این است که عوامل اصلی ایجاد ناآرامیها و تنشها در مناطق مرزی آذربایجانغربیکدامند؟و چه راهکارهای برای فائق آمدن و کنترل اغتشاشات در این محدودۀ مرزی از بعدنظامی-امنیتی بهینه و مناسب تلقی میشوند؟ منطقه مورد مطالعه استان آذربایجانغربی با وسعتی حدود 43660 کیلومترمربع در شمال غرب ایران با سه کشورعراق و ترکیه و آذربایجان(جمهوری خودمختار نخجوان)دارای مرز مشترک سیاسی میباشد.
در این میان،مناطق مرزی کردنشین استان آذربایجانغربی نیز از این قاعدهمستثنی نبوده،بهطوریکه سیاستگذاریهای کلان داخلی که بخشی از آنها به شرح زیر تحلیلمیشود،سهم عمدهای در تحولات قومی-مذهبی این منطقه داشته و مهمترین عوامل ومحرکهای داخلی مؤثر در ایجاد ناامنیها در سطح ملی نیز محسوب میشوند: -شرایط خاص جغرافیای طبیعی مرز؛ -عدم توسعه اقتصادی مناطق مرزی؛ -همبستگی اقلیت کرد به گرایشات برون مرزی؛ -انزوای جغرافیایی سکونتگاههای مناطق مرزی؛ -وجود دیدگاههای تهدید محوری به مرزهای استان؛ -وجود تنش بین کردها و ترکهای آذری.
ک. ک در جنوب شرقترکیه و شمال عراق،پژاک در داخل خاک ایران و سایر گروهکهای قومی معارض در منطقهکردستان درگیریهای نظامی در مناطق مرزی استان همچنان ادامه خواهد داشت با گسترش تنشها میان ترکهای آذری و کردها به علت اتخاذ سیاستهای غلط درناحیهبندی فضای کارکردی استان،پیشبینی ادامه رقابت ناسالم این دو قومیت در قالبدرگیریهای قومی-مذهبی و حتی مسلحانه برای تسلط بر دیگری ادامه خواهد داشت."