Abstract:
شیوهشناسی شرط موفقیت در امور انسان است. سعادتمندی یکی از اموری که انسان خواستار آن است. از اینرو، قرآن به عنوان کتاب هدایت به مقوله سعادتمندی انسان به عنوان یک خواسته اصلی توجه نموده، شرط تحقق آن را احیای ارزشهای الهی میداند. برای تحقق سعادتمندی، ضمن معرفی ارزشها، شیوههای شکوفاسازی ارزشها را نیز معرفی میکند. ضروری است متولیان تعلیم و تربیت به این شیوهها توجه ویژهای نمایند. این مقاله با رویکرد بررسی اسنادی و با هدف شناخت برخی شیوههای قرآنی و روایی در شکوفاسازی ارزشها تدوین یافته است. یافتههای پژوهش حاضر عبارتند از: زمینهسازی پذیرش از طریق تخلیه افکار از ضدارزشها؛ جایگزینی ارزشها به جای ضدارزشها؛ ارائه الگوهای ارزشی؛ تکرار ارزشها؛ تشویق نیکوکاران.در حالی که جهان حاضر، روزبهروز درهم تنیدهتر میگردد و فرهنگهای چندگانه شکل میگیرد، سیاستهای چندفرهنگگرایی به عنوان راهحلی برای مسائل تنوع فرهنگی، قومی و مذهبی مورد توجه جدیتر قرار گرفته است و تغییراتی را در سیاستهای تعلیم و تربیت ایجاد نموده است. به عبارت دیگر، وضعیت چندفرهنگگرایی حاضر، سیاستهای تعلیم و تربیتی خاص خود را میطلبد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی بر این است که از یکسو، وضعیت چندفرهنگگرایی زمینه را برای رونق تعلیم و تربیت ارزشهای اسلامی فراهم آورده است و از سوی دیگر، ارزشهای اسلامی قابلیت سازگاری با چنین وضعیتی را دارا هستند. این مقاله پس از توصیف وضعیت چندفرهنگی، رابطه آن را با تعلیم و تربیت ارزشهای اسلامی بررسی و در نهایت ظرفیتهای سنت اسلامی برای مواجهه با چنین وضعیتی و عرضه ارزشهای اسلامی، بهویژه تعلیم و تربیت ارزشها را آشکار مینماید.
Machine summary:
"به همین دلیل، خداوند یکی از اوصاف پیامبران برگزیده خود را همزبانی آنان با قوم خویش، به منظور تبیین و تبلیغ معارف الهی بیان میکند: «وما أرسلنا من رسول إلا بلسان قومه لیبین لهم» (ابراهیم: 4) بهرهگیری از حکمت و استفاده از موعظه و جدال احسن در برخورد با مخاطبان بر اساس آیه «ادع إلی سبیل ربک بالحکمة والموعظة الحسنة وجادلهم بالتی هی أحسن إن ربک هو أعلم بمن ضل عن سبیله وهو أعلم بالمهتدین» (نحل: 125) در این راستا قابل تبیین است.
» 137 آیه شریفه «وألو استقاموا علی الطریقة لأسقیناهم ماء غدقا» (جن: 16) (اگر مردم در راه درست پایداری میورزیدند قطعا آب گوارایی به آنان مینوشانیدیم) نیز شاهد بر این مطلب است که استقامت و استمرار بر ارزشها مطلوب نظام تربیتی قرآن است؛ زیرا ارزشها در صورتی در زندگی انسانها نورافشانی خواهند کرد که در وجود آدمی به صورت ملکه درآیند، و این امر ممکن نیست، جز در اثر تکرار و تمرین.
از اینرو، قرآن و سنت در جهت رساندن آنها به سعادت، شیوههای چندگانهای برای شکوفایی ارزشها ارائه داده که در حقیقت، پاسخی است به سؤالهای اصلی و فرعی که در این زمینه مطرح است و تخلیه جان و فکر از ضدارزشها و بازگشت از گناهان و سالمسازی محیط ـ از طریق احیای امر به معروف و نهی از منکر و تغییر موقعیت و کنترل معاشرتها ـ از راهکارهای آن است و برای زمینهسازی شکوفایی ارزشها و تکریم شخصیت انسان ها، اکرام و احترام به شخصیت افراد، تفکیک بین شخص و اعمال او و چشمپوشی و مسئولیت دادن به افراد بهره جسته است."