Abstract:
مطالعه مناطق مرزی از جمله موضوعاتی است که در سالهای اخیر در تحقیقات توسعه ای اعم از تحقیقات سیاسی،اقتصادی،اجتماعی و اکولوژیک توجه بسیاری به آن صورت گرفته است. یکی از ویژگیهای اصلی مناطق مرزی، دوری از مرکز کشور و به تبع آن دوری از کانون های قدرت سیاسی، اقتصادی و تصمیم گیری است. این مساله جغرافیایی که بیشتراز طبیعت مناطق مرزی ناشی می شود، پیامدهای نامطلوبی را برای مناطق مرزی به همراه دارد، که مهمترین آن محرومیت شدید و قرار نگرفتن این مناطق در مسیر امواج توسعه است.دولت ها برای حل این مشکل راهکارهای مختلفی را مد نظر قرار می دهند. ایجاد بازارچه های مشترک مرزی از شناخته شده ترین روشهای توسعه مناطق مرزی به شمار می رود و امروزه بیشترکشورها جهان تلاش می کنند برای توسعه مناطق مرزی، برقراری عدالت اقتصادی و اجتماعی و گسترش همکاری های متقابل منطقه ای، اقدام به تاسیس چنین بازارچه های نمایند. ضمن اینکه ایجاد اشتغال، کاهش قاچاق کالا،افزایش درآمد مردم منطقه و تحول فضای کالبدی نیز از جمله مزایای دیگر فعالیت این بازارچه ها محسوب می شود. در این تحقیق به تحلیل بازتابهای سیاسی- فضایی بازارچه مرزی باشماق مریوان در استان کردستان پرداخته شده است. گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و میدانی انجام شده و اطلاعات با استفاده از نرم افزار Spss و با روش توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سوال اصلی این پژوهش آن است که آیا فعالیت بازارچه مرزی باشماق بازتابهای سیاسی،اقتصادی و کالبدی مثبتی برای منطقه به همراه داشته است. ازاینرو تلاش شده تا اثرات اقتصادی - سیاسی بازارچه مرزی باشماق مریوان در دو مقطع قبل از تاسیس و بعد از آن بر مناطق مرزی اطراف بازارچه مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج به دست آمده حاکی از این واقعیت است که بازارچه مرزی باشماق توانسته است اثرات اقتصادی - سیاسی مثبتی مانند ایجاد و توسعه زیر ساختها، افزایش اشتغال،کاهش قاچاق و گسترش همکاریهای منطقه ای بین استانهای کرد نشین دو سوی مرز را به همراه داشته باشد.
Machine summary:
سؤال اصلی پژوهش این است : آیا فعالیت بازارچـ ۀ مـرزی باشماق بازتاب های سیاسی، اقتصادی و کالبدی مثبتی برای منطقه به همراه داشـته اسـت ؟ ازایـن رو تـلاش کرده ایم تا آثار اقتصادی- سیاسی بازارچۀ مرزی باشماق مریوان را در دو دورة قبل از تأسیس و بعد از آن بـر مناطق مرزی اطراف بازارچه ارزیابی کنیم .
نتایج حاکی از این است که بازارچۀ مرزی باشماق توانسـته اسـت آثار اقتصادی- سیاسی مثبتی مانند ایجاد و توسعۀ زیرساخت ها، افزایش اشتغال ، کاهش قاچاق و گسـترش همکاریهای منطقه ای بین استان های کردنشین دو سوی مرز داشته باشد.
سؤال اصلی تحقیق این است : تأسیس بازارچۀ مرزی باشماق چه تـأثیر و بازتـاب هـای فضایی، کالبدی و سیاسی در منطقۀ مورد نظر داشته است ؟ بر اساس سؤال اصلی تحقیق ، سـه سوال فرعی به شرح زیر مطرح شده است : ١- بازارچۀ مرزی باشماق مریوان در توسعۀ فضایی- کالبدی منطقۀ مرزی باشماق و شـهر مریوان چه تأثیری داشته است ؟ ٢- تأسیس بازارچۀ مرزی باشماق مریوان تا چه میـزان در ایجـاد اشـتغال و جلـوگیری از قاچاق کالا نقش داشته است ؟ ٣- ایجاد و فعالیت بازارچۀ مرزی باشماق مریوان بر روابط سیاسـی - اقتصـادی د و اسـتان کردستان ایران و سلیمانیۀ عراق چه تأثیری داشته است ؟ متناظر با سؤال های فرعی، فرضیه های تحقیق نیز مطرح شده که بـرای پرهیـز از تکـرار، در قسمت ارزیابی فرضیه ها به آن ها اشار شده است .
جدول ٤ تأثیر بازارچۀ مرزی باشماق مریوان بر ایجاد اشتغال و کاهش قاچاق / / (برگرفته از پرسش نامه ) / فرضیۀ سوم نیز به شرح است : بازارچۀ مرزی مریوان موجب گسترش روابط سیاسـی - اقتصادی دو استان کردستان ایران و سلیمانیه عراق شـده اسـت .