Abstract:
ادبیــات انقــلاباســلامی و دفــاعمقــدس بــا ویژگــی هــای متعــدد و متنــوع، هنــوز بــه خــوبی تبیـین نـشده اسـت . بررسـی اشـعار شـاعران انقـلاب عـلاوه بـر معرفـی سـبک شـاعر بـه شـناخت هر چه بیشتر و بهتـر ایـن جریـان ادبـی معاصـر منتهـی مـی شـود. ایـن پـژوهش ، دربـارة صـورخیال در مجموعــة «فرصــت نایــاب» اســت . «فرصــت نایــاب»، از جملــه مجموعــه اشــعار عبــدالجار کاکــایی اســت . او ســرودن شــعر را بــا بــه ثمــر نشــستن انقــلاباســلامی آغــاز کــرد و در شــمار شاعران انقلاب و دفاعمقدس جای گرفت . صــورخیال، بــه عنــوان گــوهر اصــلی شــعر، معیــار ارزش و اعتبــار هنــری شــعر اســت . کاکـایی نگــاه بــدیع خـویش را دربــارة عناصــر، پدیـدههــا و جهــان اطـراف در قلمــرو بلاغــت و بیــان بــه عرصــة ظهــور مــی رســاند و بــا خلــق تــصاویر شــاعرانه ، وجــد و لــذت را در مخاطــب برمی انگیـزد. انـواع اسـتعاره، تـشبیه بلیـغ و تـشخیص از جملـه بـارزترین صـورخیال بـه کـار رفتـه در مجموعــة «فرصــت نایــاب» اســت . زبــان مــوجز و فــشردة کاکــایی در عرصــة خیــال، بــارز و آشــکار اســت . بــسامد قابــل توجــه انــواع اســتعاره و تــشبیه بلیــغ ، نمونــه هــایی از کــاربرد فــشرده صـورخیال در اشـعار اوسـت . بـه کـاربردن اسـتعارههـایی زنـده، ترکیـب سـازیهـای بـدیع کـه در بطــن صــورخیال جلــوهگــر مــی شــود و بــسامد قابــل توجــه جانــدارانگاری را مــی تــوان از جملــه ویژگی های بارز صورخیال اشعار کاکایی و نمایشگر نوعی برجسته سازی ادبی به شمار آورد.
Machine summary:
در تــشبیه بلیــغ ، مــشبه و مــشبه بــه بــر روی محــور هــم نــشینی در ترکیــب بـــا یکدیگرند و همـین ترکیـب بـر محـور هـم نـشینی بـه خواننـده نـشان مـی دهـد کـه ایـن دو نــشانه بــه علــت تــشابه در ترکیــب بــا یکــدیگر قــرار گرفتــه انــد؛ البتــه در اســتعاره ایــن نشانداری هـم نـشینی از میـان مـی رود و مـشبه بـه ، دیگـر شـبیه بـه مـشه نیـست ؛ بلکـه خـود مـشبه اسـت .
بــسامد بــالای انــواع اســتعاره در اشــعار کاکــایی نــشان از آن دارد کــه او بــه علاقــة مــشابهت میــان عناصــر و پدیــدههــا بیــشتر متمایــل اســت و همــین ، عامــل افــزایش بــسامد اســتعاره در مقایــسه بــا مجــاز مرســل در مجموعــة «فرصــت نایاب » است .
در اشــعار کاکــایی ، کــاربرد اســتعارههــای زنــده همراه با قرینه است کـه ایـن قرینـه هـا، بـه صـورت لفظـی و معنـوی، از اسـتعارة زنـده رفـع ابهام می کند، برای مثال در بیت : راســـتی آن جنگـــل مغـــرور و توفـــانی ردپـــــــای ســـــــروهای سبزپیـــــــشانی کجاســـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت ؟ کجاســـــــــــــــــــــــــــــــــــت ؟(٩١) فــضای برخاســته از مــضامین شــعر دفــاع مقــدس، مثــل شــهادت، خواننــده را بــه درک اســتعاره هــایی چــون جنگــل مغــرور و توفــانی و ســروهای سبزپیــشانی هــدایت می کنـد.
در بررسـی انجـام شـده بـر اشـعار کاکـایی ، از آنجـا کـه توجـه بـه انـسان، حرکـات، رفتــار و خــصوصیات انــسانی در نگــاه شــاعر بــسیار پررنــگ و قابــل ملاحظــه اســت و بــسامد بــالایی از اســتعارههــای بالکنایــه را بــه خــود اختــصاص داده بــود، در ایــن مقالــه ایــن دو مبحــث (اســتعارهبالکنایــه و تــشخیص ) جداگانــه مــورد بررســی قــرار مــی گیــرد.
کاکـایی بـا بـه کـار بـردن ایـن فـن ادبـی ، اشــعار خــویش را بــه ســبک هنــدی نزدیــک مــی کنــد و ســایه ای از غــزلهــای ســبک هنـدی را بـر اشـعار خـویش مـی گـستراند.