Abstract:
عناصر سپهری در اندیشه اقوام ایرانی، جایگاهی ویژه داشته اند و این عناصر در آیین های پیشین ایرانی از جمله آیین مهر، مقدس شمرده می شده اند. مهری دینان بر آن بوده اند که ارواح از جایگاه آسمانی به زمین فرود آمده اند و در کالبدها جای گرفته اند. این ارواح برای پاک شدن و بازگشتن به آسمان باید از هفت مرحله بگذرند. در اسرار مهری از نردبان آیینی هفت پله ای یاد شده است که نماد طبقات آسمان است و راه های رسیدن به جایگاه برتر را نشان می دهد. در شاهنامه آمده است که کاووس در البرزکوه هفت خانه از زر، سیم، آبگینه و سنگ خارا می سازد و در این جستار نشان داده شده است که این هفت کاخ، یادآور نردبان آیینی مهری دینان است و به گونه ای ریشه در اعتقادات یزدان شناسی و ادامه جوهره زندگی در جهانی دیگر دارد.
Machine summary:
"پیوند هفت گنبد با هفت سیاره که در ابیات زیر به آن اشاره شده است ، از سویی آرزوی انسان را برای پرواز به آسمان نشان می دهد و از سویی دیگر تمایل روح را برای بازگشت به جایگاه اصلی خود که در باور اقوام کهن همان پرواز به آسمان است ، یادآوری می کند: هفــــــت گنبــــــد درون آن بــــــاره کـــرده بـــر طـــــبع هفـــت سیـــــاره رنـــگ هـــر گنبــــدی ســـتاره شـــناس بـ ــر مــــزاج ستـــاره کـــــرده قیـــاس گنبـــدی کـــو ز قســــم کیــــوان بـــود در ســیاهی چــو مشــک پنهــان بـــود وان کـــه بـــودش ز مشـتــــری مــــایه صـــندلی داشـــت رنـــگ و پــیرایــــه وا ن کـــه مــــریخ بســــت پــــرگارش گــوهــــر ســـــرخ بـــود در کــــارش وان کـــه از آفتـــــاب داشـــت خبــــر زرد بــــــود از چــــه از حمــــــایل زر وان کــه از زیــب زهــره یافــت امیــد بــود رویــش چــو روی زهــره ســپید وان کـــــه بــــود از عـــــطاردش روزی بـــــود پیـروزگـــــــون ز پیــــــروزی وان کــه مــه کــرده ســوی بــرجش راه داشـــت سرســـبزیی ز طلعـــت شـــاه بــــرکشیده بــــراین صــــفت پیـــــکر هفــت گنبــد بــه طبــع هفــت اختــر (نظامی گنجوی ١٣٦٣: ٤٥) نردبان آیین مهری برحسب فرضیه ای که سلسوس ساخته و رقیبش ، اریژن نقل کرده است ، هر سیاره ای وابسته به یک فلز است ؛ مثلا زر وابسته است به خورشید و مجموع سیارات نوعی نرده بام تشکیل می دهند که مقابل هر پله آن دری باز می شود."