Abstract:
کتاب میزان‌الذهب فی صناعة شعرالعرب، اثر ادیب مصری، سیداحمد هاشمی، از
جهات مختلفی حائز اهمیت است. این کتاب در شرایطی به متعلمان و
پژوهشگران عرضه شده که ادیبات نوین عرب نیازمند آثار مدون و نوینی
بوده است. کثرت مثال‌ها، فهم اثر را حول محور بحرهای شانزده‌گانه شعر
عربی آسان کرد. درک بحرهای عروضی در عرصه دانشگاه‌ها بعضا با
دشواری‌هایی روبه‌رو بوده است؛ اما گزیده‌گویی و زبان تعلیم در کتاب،
مشکل را تقریبا برطرف می‌کند. با این‌حال، کتاب از روش جدید تقطیع که
الگویی روان در تعلیم عروض، است بی‌بهره است؛ ضمن اینکه اثر از
شاخص‌های تحقیقی در تدوین خویش بهره‌ای نداشته است. به‌علاوه، برخی
ابیات اثر با روح افکار عمومی یک جامعه دینی ناسازگار و مغایر است.
Machine summary:
"هرچند نویسنده در این موضوع تنها نیست و کسانی همچون سیدمصطفی جمال‌الدین در کتاب الایقاع فی‌الشعرالعربی اهمیت آن را یادآور شده، آنجا که توانسته، خلاصه‌ای از برخی از بحرهای عروضی را ارائه داده است.
برای مثال، نویسنده بیت زیر شاعر را که در بحر «رمل» است (بحری که عروض و ضرب آن «محذوف» است): لاتقل أصلی و فصلی دائبا إنما أصل‌الفتی ما قدحصل چنین تقطیع کرده است: لاتقل أص لی و فصلی دائبن إننمااص للفتی ما قدحصل فاعلاتن فاعلاتن فاعلن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (ص 68 ـ 67) (1) ولی سید مصطفی جمال‌الدین، این بیت شعر را به روش جدید، به‌صورت زیر تقطیع کرده است: ــ ¹ ــ ــ ــ ¹ ــ ــ ¹ ¹ ــ ــ ¹ــ ــ ــ ¹ ــ ــ ــ ¹ــ فاعلاتنفاعلاتن فعلن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (ایقاع فی‌الشعرالعربی، ص 61) (2) برخی از نویسندگان ادبی، هم روش نوشتن عروضی و نوشتن براساس تلفظ صداها و هم تقطیع را برگزیده و افزون برآن، روش جدید تقطیع را برای توضیح بیشتر یادآور شده‌اند.
2. برخی از نویسندگان ادبی، در طرح مطالب عروضی، زحاف و علل را به‌همراه هر بحر عروضی که به آن اختصاص دارد، آورده‌اند؛ همچون سیدمصطفی جمال‌الدین در کتاب الایقاع فی‌الشعرالعربی من‌البیت حتی‌التفعیلة (1) که پس از طرح موضوع بحر و اوزان و ارکان آن، زحاف و علت آن را یاد و سپس آن را تعریف می‌کند.
7. کتاب فاقد مباحث شعر نو است؛ برخلاف برخی از کتاب‌های عروضی جدید که در آنها این مباحث در قالب بررسی شعر معاصر ارائه شده ، همچون سید مصطفی جمال‌الدین که نیمی از کتاب خود را به شعر نو اختصاص داده است (همان)."
(
, 
, 
)
