چکیده:
رشد شتابان شهرنشینی در دهههای اخیر، نابرابری در شرایط سکونت و دسترسی به زیرساختهای فیزیکی و اجتماعی میان نواحی و گروههای شهری را سبب گردیده است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی نابرابریهای موجود در شهر قائمشهر و ارزیابی عملکرد مدیریت شهری می باشد. عدالت فضایی بعنوان رویکرد اصلی و دیدگاههای برابری مبنا،در تحلیل توزیع خدمات عمومی شهری، نیازمبنا در تحلیل توزیع منابع عمومی شهر مورد استفاده قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده که با شیوه تطبیقی بین نواحی، انجام پذیرفته است. میزان دستیابی به خدمات با استفاده از تحلیلهای سیستم اطلاعات جغرافیایی و نحوه تخصیص منابع با روش مقایسه ای، تحلیل گردیده است. نتایج بیانگر نابرابری توزیع در میزان دستیابی ساکنین نواحی به خدمات و نابرابری در میزان تخصیص و تحقق هزینهها می باشد. به طوریکه نواحی مرکز و غرب شهر از بالاترین سطح دستیابی به خدمات و تخصیص و تحقق هزینهها درحالیکه نواحی شرقی از پایینترین سطح دسترسی برخوردار میباشند. نتایج هردو تحلیل بیانگر انطباق نواحی محروم میباشد که نشاندهندهی تمرکز منابع و خدمات در بعضی نواحی و دوگانگی و بی عدالتی در شهر قائمشهر می باشد که عدم توجه به اصول و معیارهای عدالت فضایی در سیاستگذاریهای مدیریت شهری از مهمترین دلایل این نابرابریها می باشد.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که مهم ترین عامل نابرابری، عدم دسترسی بـه منـابع عمومی (مالی و فیزیکی) است ، بیشتر سیاست ها به طور مستقیم به منظور حفظ نوعی توزیع درآمد (منابع عمومی) در نظام اجتماعی یا اغلب برای بازتوزیع آن میان گروه های اجتماعی مختلف آن جامعه اتخاذ میشوند (هاروی، ١٣٧٦: ٤٠) و دولت های محلی نیز در شعارهایشان ، همواره بر این بازتوزیع عادلانه میان نواحی شهری و گروه های اجتماعی تأکید دارند؛ اما چنین مینماید که سازکارهای پنهان بازتوزیع منابع در نظام پیچیدة شهری معمولا به جای کاهش نابرابریها سبب تشدید آن ها و نیز بیعدالتی فضایی شده است (همان ، ٤٠).
بررسی فرایند شـکل گیـری چنین مشکلاتی در چگونگی توزیع بهینۀ منابع و خدمات شهری- که تضمین کنندة عدالت اجتماعی و فضایی مؤثر است - و ارائۀ راه حل هایی برای مدیریت بهتر شهر ضـرورت دارد.
هـدف ایـن مقالـه ، شناسایی نابرابریهای موجود در توزیع منابع و خدمات و عوامل مؤثر در ایجاد بیعدالتی فضایی در میان نواحی مختلف شهر قائمشهر و درنهایت ، ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در ایجاد عدالت میان نواحی است .
بنابراین ، برنامه ریزان باید درپی حل این مسئله باشند که در الگوی مکان یابی خدمات و تسهیلات ایجادشده و چگـونگی توزیـع آن هـا، چـه میـزان نابرابری به وجود آمده و چه گروه هـایی بیشـتر محـروم شـده انـد (٥ :٢٠٠١ ,Hewko)؛ زیـرا اختلاف دسترسی به منابع و خدمات ممکن است عامل افزایش یا کاهش نـابرابریهـای درون جامعه باشد.
٨- نتیجه توزیع برابر و عادلانۀ منابع و خدمات عمومی شهر از عواملی است که باید در دسـت یـابی بـه عدالت فضایی در برنامه ریزی شهری رعایت شود.