چکیده:
چکیده هدف نوشتار حاضر شناسایی منافع گروههای گوناگون مدعی قدرت در انقلاب مشروطه است. نوآوری پژوهش آن است که با وجود آثار بسیار دربارة انقلاب مشروطه، تا به حال اثری به تحلیل منافع گروههای بسیجگر انقلابی در مشروطه با استفاده از نظریهای خاص نپرداخته است. رهیافت کلی این مقاله جامعهشناسی تاریخی و چهارچوب نظری آن مفهوم منافع در مدل بسیج «چارلز تیلی» است. روش پژوهش تحلیل اسناد تاریخی شامل کتب و مقالات و روش قیاسی است. بدین معنا که با کاربست مفهوم منافع و با استفاده از اسناد تاریخی به شناسایی و انگیزههای گروهها و سازمانهای انقلابی مشروطهخواه میپردازیم. بازة زمانی مورد مطالعه از بهچوببستن تجار قند به عنوان نقطة آغاز تا صدور فرمان مشروطیت به عنوان پیروزی انقلاب مشروطه است.
خلاصه ماشینی:
١,٣ تحلیل منافع انقلابیون بر اساس اظهارات و مطالبات آنان در انقلاب مشروطه ١,١,٣ مطالبات و درخواست های متحصنین در عبدالعظیم احمد کسروی مطالبات متحصنین عبدالعظیم را در هشت مورد این گونه می نویسد: نبودن عسگر گاریچی در راه قم ؛ بازگرداندن حاجی میرزا محمدرضا از رفسنجان به کرمان ؛ بازگرداندن تولیت مدرسة خان مروی به حاجی شیخ مرتضی ؛ بنیاد «عدالت خانـه » در همـه جای ایران ؛ روان گردانیدن قانون اسلام بـه همگـی مـردم کشـور؛ برداشـتن مسـیو نـوز از سرگمرک و مالیه ؛ برداشتن علاءالدوله از حکمرانی تهران ؛ کم نکـردن تومـانی دهشـاهی از مواجب و مستمری (کسروی ، ١٣٤٩: ٦٧).
کسروی می گوید: روزهای نخست چون [متحصنین ] از ترس جان به سفارت رفته بودند، و از آن سوی خود را ناتوان می دیدند و دلیری کمی داشتند، درخواست های خود را بـه میـانجی گـری مسـتر جستارهای سیاسی معاصر، سال چهارم ، شمارة اول ، بهار ١٣٩٢ کرانت دف شارژ دافر انگلیس ، به دولت چنین باز نمودند: ‘معاودت علمای مهـاجرین بـه تهران ؛ اطمینان به این که احدی را به بهانه نخواهند گرفت و شکنجه نخواهنـد داد؛ امنیـت مملکت ، چراکه امروز کسی دارای مال و جان خود نیست ؛ افتتاح عدالت خانه کـه از طبقـة علما و تجار و سایر اصناف برای رسیدگی در مرافعات شرکت داشته باشند؛ قاتل دو سـید بزرگوار را قصاص کنند’ (کسروی ، ١٣٤٩: ١١٠- ١١١).