چکیده:
افزون بر معیار صدق، تبیین و تحلیل حقیقت آن نیز در عصر حاضر در سطحی گسترده در معرفت شناسی، کانون توجه قرار گرفته و نظریه های گوناگونی درباره آن ارائه شده است. در این مقاله با تمرکز بر دیدگاه برگزیده درباره نظریه مطابقی صدق و به منظور شرح آن، از میان انبوه مباحث، ابتدا صدق خبری (کلامی) و صدق مخبری را بررسی می کنیم. در ادامه به قلمرو یا گستره صدق می پردازیم و درباره اختصاص صدق یا کذب به قضایا و اتصاف ناپذیری علوم حضوری و عدم اتصاف تصورات یا مفاهیم به آنها بحث می کنیم. در پایان، پس از بیان ارکان سه گانه صدق در نظریه مطابقی صدق، چگونگی تحقق نسبت مطابقت را از نگاه خود تبیین می کنیم.
خلاصه ماشینی:
"گستره صدق با تأمل در تعریف و حقیقت صدق و تحلیل معنای مطابقت و عدم مطابقت می توان به نتیجه دیگری دست یافت و آن اینکه گستره صدق و قلمرو آن محدود است و تنها قضایا یا تصدیقات را دربرمی گیرد؛ اما علوم حضوری و نیز تصورات یا مفاهیم از قلمرو صدق خارج اند و به لحاظ معرفت شناختی و منطقی به صدق یا کذب متصف نمی شوند.
با توجه به گفته های محقق طوسی در این نوشتار بدین نتیجه می توان دست یافت که وی، همچون عموم اندیشمندان مسلمان، صدق را به مطابقت با واقع تفسیر کرده و نیز از دیدگاه اتفاقی که تنها قضایا و تصدیقات به صدق یا کذب متصف می شوند، روی برنگردانده است.
در اینجا با این پرسش روبه رو می شویم که کاشفیت مطلقه در تصور به چه معناست؟ آیا می توان تصویر روشنی از آن ارائه کرد؛ چه رسد به اینکه آن را ذاتی و همواره صادق بدانیم؟ برای اینکه بتوانیم بدین پرسش پاسخ دهیم و نیز بتوانیم مطابقت یا حکایت یا کاشفیت ویژه در قضایا و تصدیقات را، که کاشفیت از واقع است، گویاتر تبیین کنیم، لازم است افزون بر تصور و مفهوم، به واژه محکی نیز توجه و آن را بررسی کنیم.
با تأمل در تعریف و حقیقت صدق و معنای مطابقت و عدم مطابقت می توان به نتیجه دیگری دست یافت و آن اینکه گستره صدق و قلمرو آن محدود است و تنها قضایا یا تصدیقات را دربرمی گیرد؛ اما علوم حضوری و نیز تصورات یا مفاهیم از قلمرو صدق خارج اند و آنها به لحاظ معرفت شناختی و منطقی به صدق یا کذب متصف نمی شوند."