چکیده:
مصطفی رحماندوست از سال 1351 تا کنون، سرودن را برای کودکان و نوجوانان آغاز کرده است و بهطور جدی در این حوزه فعالیت میکند. کمیت آثار انتشار یافته و فعالیتهای فرهنگی او در پیوند با کودک و نوجوان وی را به یکی از مطرحترین و جدیترین شاعران این حوزه تبدیل کرده است. با توجه به تأثیر و جایگاهی که مصطفی رحماندوست در شعر کودک دارد، ضروری است به گونهای علمی و دقیق عناصر شعر این شاعر بررسی و واکاوی شود تا از این طریق به شناخت و فهم بهتر و دقیقتر آثار وی کمک شود و زمینه برای رشد همه جانبهتر شعر کودک فراهم آید. در این جستار با بررسی چگونگی کاربرد عناصر شعری در دو مجموعه رحماندوست؛ "صد دانه یاقوت" و "چشمه نور"، که اولی در گروه سنی "الف و ب" و دومی در گروه سنی "ج و د" سروده شدهاست، برجستگیهای شاعرانگی وی در گروههای سنی متفاوت ارزیابی شده و تفاوتها و شباهتهایی در چگونگی کاربرد عناصری مانند موسیقی (بیرونی، کناری، درونی، معنوی)، تصویر، زبان و عاطفه در سرودههای این دو مجموعه یافته شده است و بهطور کلی قدرت و مهارت شاعر در شعرهای هریک از این گروههای سنی نمایان شده است.
خلاصه ماشینی:
"الف-2-1) مختصات تصویر در شعر کودک با توجه به کشش ذهنی و قدرت و ظرفیت کودک، برای پذیرش و درک صنایع و تصاویر شعری، تسلط شاعر به ذهن و زبان کودک میتواند موجب خلق و ترسیم تصاویری شود که هم تخیل و برجستگی هنری لازم را در شعرها ایجاد میکنند و هم بهدور از تکلف و پیچیدگی باشند؛ از میان صورخیال، آنچه در مجموعههای شعری بیشتر شاعران کودک یافت میشود، تشخیص، تشبیهات ساده و حسی، استعاره و تا حدی حسآمیزی است.
برای این منظور عناصر شعری و عوامل زیبایی شناسی در دو مجموعه شعری «مصطفی رحماندوست» در گروههای سنی «الف و ب» و «ج و د»، تفاوتها و شباهتهایی که در چگونگی کاربرد عناصر شعری در شعر دو مجموعه میتوان یافت و مختصات شعر کودک و نوجوان از جنبه زیبایی شناسی نظری واکاوی و تحلیل شده است و برخی از ویژگیهای برجسته، مانند قالبهای شعری، وزن، موسیقی، تصاویر و محتوا و عاطفه شعرهای هر مجموعه بهطور مختصر و با نگاهی کلی به همه اشعار، بررسی شدهاند و سپس به ذکر نمونههایی برای ارائه شواهد بیشتر پرداخته شده است.
موسیقی بسیار قوی که بهکمک برخی از بدایع لفظی، تکرارهای موسیقی ساز، تصویرساز و تأکیدی در واژگان و حروف و ایجاد شده است، فضایی شاد و فرح بخش را در این شعرها به وجود آورده که در تناسب با علاقه کودکان به موسیقی شعر است: - رنگ و رنگ و رنگ / زنگ مدرسه / در کلاس درس / حساب، هندسه (همان: 9)."