چکیده:
یکی از مباحث مهم در حوزة ارتباطات، بحث اشاعه و گسترش یک فکر، اندیشه، ارزش، مد یا هر مقولة جدیدی در جامعه است. بحث از نوآوری (خصوصا از نوع فکری و فرهنگی آن) و چگونگی گسترش آن را میتوان در قرآن کریم، ذیل بحث از سیرة تبلیغی انبیاء (ع) و شیوة قرآن در اقناع مخاطبان جستجو کرد. این مقاله ضمن انتخاب نظریة «اشاعة نوآوری راجرز و شومیکر» به عنوان چارچوب مفهومی، این سئوال را مطرح میکند که «قرآن کریم، معارف وحیانی را برای مقبولیت و پذیرش بیشتر توسط مردم، واجد چه ویژگیهایی معرفی میکند؟» از منظر اسلامی، عامل تغییر باید واجد چه ویژگیهای مطلوبی باشد؟ ترس در اقناع افراد برای قبول نوآوری موثرتر است یا تشویق؟ در این زمینه، آیا تفاوتی بین مرحلة ابتدائی ارائة نوآوری و مرحلة تثبیت نسبی نوآوری وجود دارد؟ در پاسخ به سئوالات فوق، از دو روش «تحلیل محتوای کمی» و «تفسیر موضوعی قرآن» بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش، دربرگیرندة ویژگیهای مطلوب نوآوری (صحت، حقانیت، تطابق با نیازها و خصوصیات مردم جامعة هدف، جامعیت و کمال نسبی، سماحت و سهولت در استفاده و به کارگیری و ...) و عامل تغییر(خیرخواهی، دلسوزی، توانایی راهنمایی تخصصی، اعتبار و مقبولیت، رعایت هنجارهای اخلاقی در اقناع افراد و ...) از منظر اسلامی بوده و دربارة روش اقناع افراد، تنبیه، ترس و بیان مضرات عدم پذیرش و استفاده از نوآوری را مؤثرتر از تشویق و پاداش معرفی مینماید..
خلاصه ماشینی:
این مقاله ضمن انتخاب نظریۀ «اشاعۀ نوآوری راجرز و شومیکر» به عنوان چارچوب مفهومی، این سئوال را مطرح میکند که «قرآن کریم ، معارف وحیانی را برای مقبولیت و پذیرش بیشتر توسط مردم ، واجد چه ویژگیهایی معرفی میکند؟» از منظر اسلامی، عامل تغییر باید واجد چه ویژگیهای مطلوبی باشد؟ ترس در اقناع افراد برای قبول نوآوری موثرتر است یا تشویق ؟ در این زمینه ، آیا تفاوتی بین مرحلۀ ابتدائی ارائۀ نوآوری و مرحلۀ تثبیت نسبی نوآوری وجود دارد؟ در پاسخ به سئوالات فوق ، از دو روش «تحلیل محتوای کمی» و «تفسیر موضوعی قرآن » بهره گرفته شده است .
همچنین بررسی روشی که خداوند متعال در قرآن کریم ، برای اثرگذاری و ترغیب مخاطبان به پذیرش و قبول این نوآوریها و پایبندی به رفتار بر طبق آنها بکار بسته ، میتواند به عنوان روش اشاعه و گسترش نوآوری مورد استفاده قرار گیرد.
با این توضیحات باید گفت ، سوالات این تحقیق عبارتند از اینکه ، قرآن کریم ، برای مقبولیت و پذیرش بیشتر معارف وحیانی خود (اسلام ) توسط مردم ، آنها را واجد چه ویژگیهایی معرفی میکند؟ عامل تغییر، از منظر اسلامی باید واجد چه ویژگیهای مطلوبی باشد؟ کدامیک از ترس یا تشویق در اقناع افراد برای قبول نوآوری موثرتر است ؟ در این زمینه آیا تفاوتی بین مرحله ابتدائی ارائه نوآوری و مرحله تثبیت نسبی نوآوری وجود دارد؟ چنین به نظر می رسد که کشف این شیوه ها میتواند باب جدیدی در عرصه مطالعات ارتباطی و اشاعه نوآوری مختلف بگشاید.