چکیده:
ادبیات هر ملت، محملی برای شیوه های گوناگون بیان است و یکی از این شیوه ها که برای ایجاد تعاملی شایسته مخاطب به کار می رود، گفتار تعارف آمیز است که نوع و شیوه های ارائه آن در هر زبان، با زبان دیگر، متفاوت است و افزون بر آن، این شیوه گفتار، نمایانگر ویژگی های اجتماعی، فرهنگی و مذهبی ملت ها نیز هست؛ بنابراین، حفظ این ویژگی ها در برگردان این گفتار از زبانی به زبان دیگر، یکی از مشکلاتی است که مترجمان همواره با آن، مواجه می شوند؛ زیرا بسیاری از منتقدان و نظریه پردازان حوزه ترجمه، معتقدند ترجمه پذیری یا ترجمه ناپذیری متن ادبی، با توانایی مترجم در انتقال عوامل فرازبانی، از جمله واقعیت های فرهنگی و باورهای یک ملت، ارتباطی تنگاتنگ دارد. یکی از آثار ادبی و داستانی فارسی که در آن، استفاده از گفتار تعارف آمیز در چهارچوب آداب و رسوم ایرانیان، به خوبی تصویر شده، داستان مهمان مامان، اثر هوشنگ مرادی کرمانی است که در سال 2007 میلادی، ماریبل باهیا آن را به زبان فرانسه ترجمه کرد. در این مقاله، مسائلی همچون چگونگی برگردان گفتار تعارف آمیز با توجه به ضرورت انتقال ابعاد فرهنگی موجود در اثر با تاکید بر نظریه های ژرژ مونن، تاثیر شناخت عوامل فرازبانی در ترجمه پذیری اثر، انتقال و تعامل های فرهنگی ناشی از برگردان اثر، و چگونگی رفتار مترجم با پیچیدگی های زبانی و معنایی این شیوه گفتار را در ترجمه فرانسوی این داستان بررسی کرده ایم.
خلاصه ماشینی:
هرسه معادل فرانسوی این واژه درکنار هم می توانند بـار معنـایی کلمـۀ فارسـی «تعـارف » را انتقال دهند؛ زیرا در گفتار و فرهنگ فارسی ، تعـارف هـم شـامل گفتـار سـتایش آمیـز وهـم مشتمل بر خوش آمدگویی است و علاوه بر آن ، از قالب هـایی ویـژه برخـوردار اسـت کـه در نامه ها، برای احترام گزاردن و در گفتار عادی نیز به نشانۀ ادب به کار مـی رونـد؛ بنـابراین ، در Text [11] ed 2.
٣. چگونگی ترجمۀ گفتارهای تعارف آمیز در داستان مهمان مامان این داستان ، مانند دیگر آثار هوشنگ مرادی کرمانی ، همچون قصـه هـای مجیـد و شـما کـه غریبه نیستید، رگه هایی از طنـز و نشـانه هـایی از فقـر را در خـود دارد و درواقـع ، بازتـابی از زندگی مردم پایین دست جامعه است ؛ به همین علت ، زبان این گونه داستان هـا، مطـابق خلـق ساده و بی پیرایۀ قهرمانانشان ، معمولا ساده و صمیمی و بیشتر، با طنزی تلـخ ، همـراه اسـت و همچون ذره بینی ، ابعاد درونی فرهنگ و جامعه را بزرگ نمایی مـی کنـد تـا مخاطـب بتوانـد برداشتی شخصی از آن داشته باشد.