چکیده:
آموزه عصمت یکی از مهمترین اعتقادات در حوزه اندیشه شیعی است. در اثبات این امر همین بس که متکلمان امامیه از همان قرون نخستین تلاش نمودند تا با ارائه استدلالات عقلی و براهین نقلی به اثبات این مطلب پرداخته و وجود عصمت را در پیامبران و ائمه از ضروریات مذهب بشمارند. ضمن اینکه در این نوشتار به بررسی برخی از مهمترین این ادله می پردازیم، با تحلیل شیوه مناظره امام رضا (ع) با علی بن جهم که شبهاتی را در این خصوص وارد نموده، نادرستی اندیشه وی و سستی شبهات وارده را روشن نموده و با ارائه تعریف درست از عصمت و روشن نمودن حیطه های آن، منزه بودن همه پیامبران در حوزه اندیشه و عمل از هرگونه ناراستی و کژی را تبیین می نماییم.یکی ازمهمترین عوامل ایجادانشعاب واختلاف دراسلام وبه ویژه در مذهب شیعه ، مساله امامت و خلافت است.چراکه هریک از فرقه های اسلامی، روش خاصی را در تعیین رهبر برگزیدند. اهل سنت تحت تاثیر حوادث دوره ی بیست و پنج ساله ی پس از پیامبر (ص) روش واحدی را برای تعیین خلیفه پیشنهاد نمی کنند آنان بر اساس شیوه های مختلفی که در تعیین سه خلیفه نخست روی داد، استفاده از هریک ازآن روش ها را برای تعیین امام جایز و مشروع می دانند؛ نظیر اجماع مسلمانان بر امامت یک فرد، شورای حل و عقد و نص خلیفه ی قبلی .اما امامیه اصولا نقشی برای مردم در تعیین امام معصوم قائل نیست و می گوید: امام بر اساس نصوص موجود تعیین می شود بر این اساس تا زمان امام رضا(ع)مابیشترباشیوه نقل وگاهی هم باشیوه عقل دراین باره مواجهیم امادرزمان آن حضرت،بحثهاباتفصیل بیشتری شکل عقلی به خودگرفت وامام رضا(ع)دراین باره معارف زیادی رامطرح فرمودند.همچنین آن حضرت برای تعیین امام بیشترین تاکیدخودرابردواصل اساسی یعنی نص وعلم امامت بنانهاده است. مقاله حاضربا روش تحلیل محتوا درمقام بررسی اصول وروشهایی است که آن حضرت درموضوع امامت ازآن بهره گرفته واستدلال نموده است.
خلاصه ماشینی:
"سید مرتضی در کتاب تنزیه الانبیا در این باره می فرماید: « معجزه اگر برای این باشد که مردم سخن مدعی نبوت و رسالت را تصدیق کنند و بدین سان باشد که خداوند می فرماید تو راستگویی و از سوی من سخن می گویی، پس باید این معجزه مانع از دروغ گفتن او بر خداوند باشد زیرا روا نیست خداوند دروغگو را تصدیق کند زیرا تصدیق دروغگو همانند خود دروغ زشت است و اما داشتن معجزه دلالت می کند که معصوم در غیر سخن هم دروغ نمی گوید و نیز گناهان کبیره انجام نمی دهد چون معجزه بر لزوم پیروی از پیامبر و تصدیق او دلالت دارد.
این مساله مهم و خطیر که از همان ابتدا مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده به کرات و در کتب متخلف مورد بحث و بررسی علمی قرار گرفته که ما در این مقاله نظر اندیشمندان و متکلمان امامیه را در این زمینه آورده و با تبیین مواضع آنان به مناظره امام رضا(ع) با علی بن جهم که در همین خصوص بوده و از اهمیت مسأله پرده بر میدارد اشاره کرده و با تحلیل محتوایی آن شیوه برخورد حضرت را در مقابله با اینگونه اشخاص مشخص نموده و بیان کردیم که چگونه حضرت با استدلال های قرآنی خود و تفسیر صحیح آیات قرآن مصونیت و عصمت همه پیامبران الهی را روشن و مبین نمودند."