چکیده:
برنامه درسی در آموزش عالی ایران بهدلیل ماهیت منعطف آن و آزادی دانشجویان در برخی انتخابها، نسبت به مقاطع پیشین شرایط متفاوتی دارد. همچنین نهاد آموزش عالی در ایران نظامی متمرکز است و سعی بر آن است تا با استفاده از سازوکارهای مختلف (نظیر انقلاب فرهنگی، جذب متمرکز اعضاء هیات علمی، ...) نسلی متعهد به آرمانهای انقلاب اسلامی تربیت شود. این عوامل باعث شده است تا برنامه درسی پنهان در آموزش عالی ایران ماهیتی منحصر به فرد داشته باشد و تبیین آن از طریق نظریههای غیربومی چندان منطقی نباشد. در این مقاله سعی کردهام تا تجربیات زیسته خود از حضور 10 ساله در دانشگاههای ایران را در چارچوب عوامل شکلدهنده برنامه درسی پنهان تبیین نمایم. بدین منظور ابتدا تجربیات خود را به نگارش درآورده و سپس با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، به استخراج و سازماندهی مقولات حول محور برنامه درسی پنهان پرداختم. بهعقیدة من، عواملی که موجب شکلگیری برنامه درسی پنهان در آموزش عالی ایران میشوند را میتوان بهشرح ذیل برشمرد: انعطاف برنامه درسی، آزادی نسبی دانشجویان در انتخاب اساتید، انعطاف شیوه ارaزشیابی، پروژه پایاننامه یا رساله، پررنگتر شدن حضور نهادهای سیاسی در دانشگاه، تنوع قومی و طبقاتی، اختلاط جنسیتی، گفتمان علم اندوزی، جایگاه متفاوت رشتههای دانشگاهی، پایگاه اجتماعی موسسات مختلف آموزش عالی.
خلاصه ماشینی:
عوامل شکل دهنده برنامه درسي پنهان در آموزش عالي ايران : يک مردم نگاري خودنگاشت How Hidden Curriculum is shaped in Iranian Higher Education: An Auto ethnographic Study تاريخ دريافت مقاله : ١٣٩١/٦/١٨، تاريخ ارزيابي : ١٣٩١/١٠/١٣، تاريخ پذيرش مقاله : ١٣٩٢/٥/٢ سعيد صفايي موحد١ و داوود باوفا٢ S.
The aforementionedکرده ام تا تجربيات زيسته خود از حضور ١٠ ساله در دانـشگاه هـاي factors have shaped a hidden curriculum uniqueايران را در چارچوب عوامل شکل دهنده برنامه درسي پنهان تبيـين to Iranian higher education, one that can not beunderstood through imported theories.
I عقيدة من ، عواملي که موجب شکل گيري برنامـه درسـي پنهـان در believe that the following factors have lead toآموزش عالي ايران مي شوند را مي توان به شرح ذيل برشمرد: انعطاف shaping an Iranian hidden curriculum in higherبرنامه درسي ، آزادي نسبي دانشجويان در انتخاب اسـاتيد، انعطـاف 'education: curriculum flexibility, studentsfreedom in choosing their teachers, flexibility of شيوه ارزشيابي ، پروژه پايان نامه يا رساله ، پررنـگ تـر شـدن حـضور evaluation methods, dissertation or thesisنهادهــاي سياســي در دانــشگاه ، تنــوع قــومي و طبقــاتي ، اخــتلاط project, presence of political institutes on theجنــسيتي ، گفتمــان علــم انــدوزي ، جايگــاه متفــاوت رشــته هــاي campus, ethnic and class diversity, genderدانشگاهي ، پايگاه اجتماعي موسسات مختلف آموزش عالي .
به عقيده تـاون سند (١٩٩٥) آن دسته از مولفه هاي ساختاري که منجر به ايجاد يـک برنامـه درسـي پنهـان در آموزش عالي مي شوند را مي توان به شرح ذيل برشمرد: - ساختار اجتماعي کلاس درس : آشنايي با روابط اجتماعي بين اساتيد و دانشجويان ، دانـشجويان با يکديگر، موجب تعمق بينش ها نسبت به برنامه درسي پنهان مـي شـود.