چکیده:
این مطالعه با هدف بررسی برنامه درسی پنهان در آموزش عالی ایران با روش نظریه زمینهای انجام شده است. جهت بررسی برنامه درسی پنهان دو رویکرد خرد و کلان میتواند مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به وجود نگرش تمرکزگرایانه در نظام آموزش عالی ایران و نقش کلیدی و محوری سیاستگذاران، طراحان، مجریان و پژوهشگران برنامههای درسی در آن؛ ابتدا از رویکرد کلان و سپس از رویکرد خرد استفاده شد. تا ارزشها و نگرشهای پنهان و نانوشته موثر در طراحی و اجرای برنامههای درسی آموزش عالی کشور شناسایی شود. برای تحقق این هدف با روش نمونهگیری گلوله برفی، تجربههای بیست و هفت نفر از صاحبنظران مختلف آموزش عالی در سه گروه، متخصصان عضو انجمن مطالعات برنامه درسی، پژوهشگران موسسه پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، و اعضای هیات علمی و کارشناسان برنامهریزی درسی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران مورد کاوش قرار گرفت. در گردآوری دادهها از مصاحبه ساختارنایافته استفاده شد. براساس یافتههای به دست آمده، پدیده محوری در نظریه زمینهای برنامه درسی پنهان آموزش عالی، پدیدهای با عنوان "بازی دانایی" نام گرفت که در مقابل حقیقت دانش آکادمیک قرار دارد. سپس عوامل مختلف منجر به شکلگیری آن، مورد بررسی قرار گرفتند. سپس براساس رویکرد خرد، سی و یک نفر از دانشجویان شاغل به تحصیل در سال آخر مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد که به شیوه هدفمند انتخاب شدند، مورد مصاحبه ساخت یافته قرار گرفتند. تحلیل مصاحبههای انجام شده با دانشجویان، موید نتایج حاصل از یافته ها بود.
خلاصه ماشینی:
The results revealed دست آمده ، پديده محوري در نظريه زمينه اي برنامه درسي پنهان آموزش عالي ، that the central phenomenonin the grounded theory of theپديده اي با عنـوان "بـازي دانـايي " نـام گرفـت کـه در مقابـل حقيقـت دانـش hidden curriculum of higher education is a phenomenonآکادميک قرار دارد.
کليد واژه ها: Key words: hidden curriculum, higher education, grounded برنامه درسي پنهان ، آموزش عالي ، نظريه زمينه اي ، بازي دانايي theory, game of knowledge 1.
پژوهش در زمينه برنامه درسي پنهان ، نسبت به ساير انواع برنامه هاي درسي ، طي پنجاه سال گذشته از جاذبه زيادي ميان محققان و مربيان تربيتي برخوردار شده است (اندرسون ٧؛٢٠٠٢)؛ زيرا آن ها معتقدند که مقدار قابل توجهي از يادگيري هاي اساسي فراگيران از طريق برنامه درسي پنهان و پيام هاي پنهان آن آموخته مي شوند (ژيرو٨، ١٩٨٠؛ آيزنر٩، ١٩٩٤؛ پيتز١٠، ٢٠٠٣ و جاکوبسون ١١، ٢٠٠٨)؛ هرچند در گذشته غالب تحقيقات انجام يافته در اين زمينه معطوف به سطح آموزش عمومي بود؛ اما همان طور که مورفي ١٢ (٢٠٠٤)، بيان مي کند محققاني نظير جکسون ١٣، مارگوليس ١٤، بورديو١٥، اشنايدر١٦، با آثار خويش شواهدي را فراهم کرده اند که بيانگر فعال بودن و جريان داشتن برنامه درسي پنهان در تمام سطوح آموزشي (از دبستان تا دانشگاه ) است و بنابراين پژوهش در زمينه برنامه درسي پنهان آموزش عالي نيز مورد توجه جدي تري قرار گرفته است .