چکیده:
این پژوهش با هدف شناسایی نحوه مواجهه (رویکرد) نظام تربیت رسمی و عمومی با تربیت اخلاقی انجام شده است. روش مورد استفاده کیفی است که با بهرهگیری از تحلیل محتوای کیفی استقرایی، متون اسناد قانونی و مصوب و همچنین مصاحبه چهارده کارشناس انجام شده است. افراد مصاحبهشونده به روش هدفمند و گلوله برفی از میان کارشناسان ارشد نظام تربیت رسمی و عمومی انتخاب شدند. نتیجه تحلیلها نشان داده که رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی دوره ابتدایی در مؤلفه چیستی «رویکرد فضیلتگرایی دینورزانه» است و در مؤلفه چگونگی (برنامهریزی درسی) رویکرد تلفیق یا فرابرنامه درسی است که ویژگی اساسی آن آشفتگی است؛ یعنی وضع موجود برنامه درسی تربیت اخلاقی «فرابرنامه درسی تربیت اخلاقی آشفته» است. پیشنهاد این پژوهش تدوین و تصویب فرابرنامه درسی تربیت اخلاقی برای دوره ابتدایی است.
خلاصه ماشینی:
در راهنمـاي برنامـه درسـي تعلـيم و تربيت اسلامي دوره ابتدايي مورخ ۸۰/۴/۲۷ در بخش اهداف بند ۵ آمده است که : «آشنايي با اهم امور اخلاقي و آداب اسلامي مورد نياز در زندگي کودک» که اين هدف در جدول وسـعت و تـوالي محتوا براي هر چهار پايه (يعني دوم ، سـوم ، چهـارم و پـنجم ) بسـط داده شـده اسـت ، دقـت درون مفاهيم پيوستگي بين درس اخلاق و ديني را بيشتر نشان مي دهد.
با توجه به اينکه مضـامين اخلاقـي در ايـن درس ، يعنـي فارسـي در فصـل مسـتقلي بـا عنـوان «اخلاق فردي و اجتماعي » ديده شـده اسـت ؛ بنـابراين ، علي الاصـول ايـن روش هـا شـامل مباحـث اخلاقي فصل مذکور هم مي شود، اين مقوله کثرت روشي در راهنماي برنامه درسي علوم دوره ابتدايي وجود دارد.
شواهد ناظر به اين مقوله به عنوان يک رويکرد يعني وجود کثيري از مفاهيم اخلاقي در فهرست اهداف مصوب در سطح کـلان و همچنـين وجـود مفـاهيم ارزشـي و اخلاقـي در سـطح اهـداف برنامه هاي درسي است .
لازم به ذکر است در اين بخش از کـار قصـد بـر ايـن نيست که هدف يا اهدافي براي تربيت اخلاقـي صـورت بندي شـود بلکـه ماهيـت اهـداف تربيـت اخلاقي مصوب مورد توجه قرار مي گيرد.
از ميان کدهاي صورت بندي شده دربـاره اهـداف تربيـت اخلاقي سه مقوله استخراج گرديد که اين سه مقوله عبارت اند از: حيث مستقل اهداف اخلاقي يکي از مقوله هاي استنتاج شده در متون و مصوبات بـه ويژه اسـناد رسـمي مصـوب شـوراي عـالي آمـوزش و پـرورش در خصـوص اهـداف ايـن اسـت کـه اهـداف بخش هـا و حوزه هـاي مختلـف تقسيم بندي شده است .