چکیده:
ولایت استرآباد به دلیل موقعیت خاص خود از نظر همسایگی با دولت روسیه همچنین قرار گرفتن در مسیر ارتباطی ولایات خراسان و مازندران و... از طرفی موقعیت مطلوب آب وهوایی که کشت و زرع را در آن به نحو مطلوب ایجاد میکرد، به عنوان یکی از ولایات با اهمیت در ادوار مختلف حکومتی خصوصا در دورههای صفویه و قاجار بوده است.
نظام تقسیمبندی ولایات در دوره قاجارکه علاوه بر نگاه بر اهمیت سوق الجیشی نواحی مختلف کشور اکثرا مبتنی بر میزان هدایا و پیشکشی های حاکمان وخوانین یک ناحیه نیز بود، مستقل شدن این ولایت به مرکزیت شهر استرآباد به ارمغان آورد و این امر اهمیتی ویژه به این ولایت بخشید. وجود مزارع پرمحصول، دامداریهای گسترده و همچنین راهها ارتباطی صادرات و واردات کالا از کشورهای همسایه و همچنین ولایات مجاور باعث گردیده بود که فضای مناسبی برای تجارت ودادو ستد در این ولایت ایجاد گردد.وجود بندر گز به عنوان بندرگاهی که امکان استفاده ایمن در بخش مسافری و واردات و صادرات کالا را میسر مینمود، امتیاز ویژهای بود که بر رونق این ناحیه میافزود.در این میان باید از جزیره آشوراده نیز نام برد که از آن برای صادرات و واردات استفاده میگردید ولی در مقابل بندر گز از اهمیت کمتری برخوردار بود.
در مجموع ولایت استرآباد علاوه بر اهمیت والایی که در تجارت و دادوستد داخلی داشت به عنوان یکی از گذرگاههای ورودی از کشور همسایه شمالی دارای اهمیت ویژهای بود که آن را در ردیف ولایات ممتاز مملکت قرار میداد.
Esterabad province was one of the important provinces during various eras especially safavieh and Qajar ، due to vicinity of Russia ، connecting Mazandaran to Khorasan ،…and on the other hand having favorable weather condition that made it possible for farming and plantation. The rules for breaking down provinces at Qajar era not only based on the strategic view of different areas but also on the presents that area governors send for the kings ، that caused this province to be separated centralized with Esterabad. the issue emphasized the importance of this province.
Fertile farms ، many livestocks ، and being a connecting link for import and export from neighbor hood countries and provinces created a suitable conditions for business and trade in this province.
Bandar-e-gaz as the safe harbor for passangers and import and export was a specific feature that juice up to this area.here we should point to the Ashooradeh Island that used for trading too but not as important as Bandar-e-gaz.
At the end ، Esterabad province in addition to the significance of trading is one of the entrance for the northern neighbor countries that put this province as one of important provinces of the country.
خلاصه ماشینی:
سرزمين استرآباد در اين برهه از زمان ،گاه به صورت مسـتقل و بـه عنـوان ولايتـي بزرگ مطرح گرديده و در بعضي از ادوار نيز در ضميمه ساير ولايات مجاور خود قرار گرفته است ، وجود همين تغييرات که معمولا با آمدن حاکم جديد نيـز مصـادف مـي- گرديده وضعيت مردم را در تمامي ابعاد زندگي خود دچـار تغييـر و تحـول مـيکـرده است که از آن جمله ميتوان به وضعيت تجارت و دادو ستد مردم اشاره نمود.
تجارت و دادو ستد در استرآباد بررسيهاي تاريخي که در استرآباد انجام شده و بيشتر آن از طريـق سـنگ نبشـته هـا و فرمان هايي است که در جاي جاي اين ناحيه وجود دارد، نشان ميدهـد کـه مردمـان ايـن سرزمين از ديرباز به حرف گوناگون اشتغال داشته اند که از آن جملـه مـيتـوان بـه حرفـه نوغان داري و ابريشم بافي اشاره کرد که در قرن چهارم هجري قمري قبل از يورش مغولان رونق خوبي در اين ناحيه داشته و منشا تجارت خوبي براي ساکنين آن بوده است ولـي بـا حمله مغولان که ويراني و خرابيهاي زيادي را در تمامي بخش هاي ايـن مملکـت ايجـاد نمود اين صنعت نيز همچون ساير حرف کشاورزي، باغداري و دامداري رو به اضـمحلال نهاد و تا قرن هفتم که مجددا با تلاش مردم رونق گرفت ، تقريبا ميشود گفت چيزي از آن 23 مشاهده نميگرديد.
در مجموع ميتوان گفت هرچند ارتباط بازرگانان روسيه و ايران در اين ولايت براي تجارت و بازرگاني به کرات وجود دارد ولي مشکلاتي نيز در اين زمينه ايجاد شده که از حجم اين دادو ستد در برخي مواقع به ميزان زيادي کاسته است .