چکیده:
هنجارهای حقوق بشر تحولاتی را در قلمرو تعارض دادگاهها، تعارض قوانین و شناسایی و اجرای احکام خارجی ایجاد کرده است. استفاده از قواعد سنتی این رشته از حقوق مانند قواعد حل تعارض یکجانبه دچار تردید و برخی عوامل ارتباط قدیمی مانند تابعیت دچار تزلزل شده است. در قلمرو شناسایی احکام خارجی نیز موازین حقوق بشر، دولتها را بهسوی شناسایی حقوق مکتسبه در خارج سوق داده است. اما الزامات حقوق بینالملل عمومی، منافع دولتها و قیود پیرامون معیارهای حقوق بشر از قبیل اصل تناسب و ملاحظات نظم عمومی موجب کاهش تأثیر حقوق بشر در عرصه بینالملل خصوصی و بهویژه تعارض دادگاهها شده است. در این مقاله در ابتدا مفهوم نظم عمومی و رابطه آن با حقوق بشر بررسی شده و سپس هنجارهای حقوق بشر در هریک از مسائل حقوق بینالملل خصوصی با توجه به آرای دادگاه اروپایی حقوق بشر تحلیل میشود.
خلاصه ماشینی:
قواعد صلاحیت بینالمللی در تعارض دادگاهها چه ارتباطی با حق دادرسی منصفانه و حق دسترسی به دادگاه در حقوق بشر دارد؟ قواعد حل تعارض چگونه با معیارهای حقوق بشری قابل توجیه است و آیا استفاده از عاملی مانند تابعیت به معنای نقض اصل تساوی در مقابل قانون و تبعیض میان اشخاص حاضر در یک قلمرو نیست؟ آیا قواعد حقوق بشر در مرحله شناسایی احکام خارجی تأثیرگذار است و آیا میتوان به استناد اصل احترام به حقوق خانوادگی و رعایت حقوق مکتسب، دولتی را به اجرای حکم صادره از دادگاه خارجی وادار نمود؟ چه قیود و شرایطی در پیرامون اعمال قواعد حقوق بشر وجود دارد؟ در ابتدا به نظر میرسد که بسیاری از قواعد رایج در حقوق بینالملل خصوصی ناقض اصل عدم تبعیض یا اصل مساوات یا سایر قواعد حقوق بشر است.
Gasser) به این مسئله پاسخ داد که اگر دادگاه دارای سبق رسیدگی و اشتغال مقدم به دعوی دچار اطاله دادرسی باشد یا اگر ملاحظاتی درباره استقلال و عدم تبعیض در سیستم قضایی کشور خارجی وجود داشته باشد، آیا میتوان از قاعده ایراد امر مطروحه(توقیف دعوی مؤخر) به عذر ملاحظات حقوق بشری و نقض حق دادرسی منصفانه اجتناب نمود و به دادگاه مؤخر اجازه رسیدگی داد؟ دیوان دادگستری اروپایی پاسخ داد تجویز دادرسی دادگاهی که متعاقبا اشتغال یافته است، با ظاهر و روح و هدف کنوانسیون مغایر است.
((Kiestra, 2014: 158 اما دادگاه اروپایی حقوق بشر مقرر داشت که در مسائل خانوادگی استفاده از عامل ارتباط تابعیت یک اصل شناخته شده است که باهدف حمایت از رابطه نزدیک شخص با کشور موطن خود استفاده میشود.