چکیده:
در تمام فرهنگها و زبانها، کتابهای آسمانی اصلیترین آبشخور فکری پیروان آن ادیان بوده است و چون معجزة جاوید پیغمبر اسلام قرآن مجید (سخن) بوده، تأثیرگذاری آن بر افکار مسلمانان در خلق آثار ادبی از کتب آسمانی ادیان دیگر آشکارتر است. پس از قرآن مجید، سخنان رسول اکرم(ص) و امامان و پیشوایان دین، بیشترین تأثیر را بر آراء و افکار و خلق آثار ادبی شاعران و نویسندگان مسلمان داشته است. با آنکه محققان مکرر به این تأثیرپذیری اشاره کردهاند و موارد متعددی را باز نمودهاند. ولی تأثیر کتاب شریف نهجالبلاغه بر آثار ادبی، چنانکه شایستة جایگاه رفیع آن بوده، مورد توجه قرار نگرفته است. سعدی شهسوار بیبدیل عرصة نظم و نثر فارسی، متأثر از بلاغت و مفاهیم متعالی کلام امام علی(ع) بوده است و در گلستان، بیش از 200 مورد از مفاهیم نهجالبلاغه را اقتباس کرده است. در این مقاله به 62 مورد اشاره شده است.
خلاصه ماشینی:
مضامین نهج البلاغه در گلستان سعدی علیرضا حاجیان نژاد دانشیار دانشگاه تهران (تاریخ دریافت : ١٣٩٤/٠٧/٠٨؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٤/٠٣/١٨) چکیده در تمام فرهنگ ها و زبان ها، کتاب های آسمانی اصلیترین آبشخور فکری پیروان آن ادیان بوده اسـت و چون معجزة جاوید پیغمبر اسلام قرآن مجید (سخن ) بوده ، تأثیرگذاری آن بر افکار مسلمانان در خلق آثار ادبی از کتب آسمانی ادیان دیگر آشکارتر است .
سعدی شهسوار بیبدیل عرصۀ نظم و نثر فارسی، متأثر از بلاغت و مفاهیم متعالی کلام امام علی (ع ) بوده اسـت و در گلستان ، بیش از ٢٠٠ مورد از مفاهیم نهج البلاغه را اقتباس کرده است .
این تأثیرپذیری تـا حـدی اسـت کـه بـه ضـرس قـاطع بایـد گفـت درک شاهکارهای ادبیات فارسی، بدون مراجعه ، درک و اشراف به قرآن مجید، نهج البلاغه و سـخنان پیامبر عظیم الشأن اسلام و دیگر امامان غیرممکن است .
امام علی (ع ) این مفهوم (= مصاحبت سلطان ) را در نهج البلاغـه (ح ٢٦٣) بیـان کـرده اسـت و ابن أبیالحدید در شرح آن نوشته است : «هذا حق ، لأنه یتعجل بإخراج الثمن و لا یعلم ، هل یعـود أم لا!
مفهوم فرمودة امیرالمؤمنین علی (ع ) در باب سوم گلستان چنین آمده است : «غواص اگر اندیشه کند کام نهنـگ ، هرگــز نکنــد در گرانمایــه بــه چنــگ » (سعدی شیرازی، ١٣٦٨: ١٢٥).