چکیده:
پايداري شهرهاي سنتي ايران در گذشته نه تنها نتيجه انسجام كالبدي آنها بلكه نتيجه توجه به شهر، به عنوان مكاني براي زندگي ساكنان آن بوده است. پژوهش حاضر در پاسخ به چگونگي پايداري ارگ بم از منظر شكل شناسي در تداوم زمان ابتدا با رويكردي تحليلي به تبيين چارچوبي نظري مبتني بر روابط ميان مولفه هاي شكل شناسي شهري و فشردگي از منظر آن در ارتباط با پايداري شهرها و سپس به نحوه انطباق آن با شرايط زندگي در ارگ بم مي پردازد. تحقيق حاضر بيانگر آن است كه تا زماني كه فشردگي كالبدي در ارگ بم در مطابقت و تركيب به هم تنيده عوامل انساني- دروني شهر بوده توانسته پاسخي موثر در پايداري آن از منظر شكل شناسي باشد. مولفه هاي مذكور دربرگيرنده مولفه كالبد مصنوع در مطابقت با كالبد طبيعي شهر، عمده ترين عوامل انساني (مولفه هاي عملكردي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي) در تركيبي به هم تنيده در طول زمان مي باشند.
خلاصه ماشینی:
جمع بندی چارچوب نظری: پایداری شهری از منظر شکل شناسی حاصل از ترکیب به هم تنیده عوامل، در تداوم زمان -ویژگیهای مؤلفه کالبدی حاکم نشین در ارگ بم و نحوه ارتباط با مؤلفه عملکردی آنکالبد حاکم نشین دربرگیرنده دروازه و حصار، ساختمان اصطبل در دو طبقه و آب انبار در میان آن، ساختمان سربازخانه با امکان سیستم اکو صدا به همراه چاه آب و آسیاب بادی، خانه فرمانده قشون، خانه حاکم، برج دیده بانی، ساختمان چهارفصل در سه طبقه، حمام اختصاصی حاکم، چاه آب و دروازه کد کرم 17 به گونهای پیوسته، فشرده با عملکردهای متنوع در همپوشانی با یکدیگر قرار گرفته اند(شکل 4)، که قبل از اسلام برج، کاربری مناره و محل نگهداری آتش، چهارطاقی چهار فصل، آتشگاه و چاه آب در سنگ مبتنی بر اعتقاد ایرانیان باستان به تولد ناهید از سنگ بوده که بعدها از عملکرد مذهبی به نظامی و دیده بانی تغییر یافته است (نوربخش، 1376).
نتیجه گیری نتایج حاصل از بررسی ارگ بم و لذا آزمون تحلیلی حاصل از آن (جدول 2) نشانگر آن است که این شهر تا زمانی که دارای الگوی رشد ارگانیک و عوامل تعیین کننده آن، عواملی درون زا و محلی بودهاست، از توسعه کالبدی آرامی برخوردار بوده و فشردگی کالبدی در مطابقت و ترکیب به هم تنیده عوامل انسانی شهر در طول زمان توانسته پاسخی مؤثر در پایداری آن از منظر شکلشناسی باشد.