چکیده:
آذربایجان سرزمین بسیاری از داستانهای عاشقانه است و «خسرو و شیرین»، «اصلی و کرم»، و«محمد و پری» نمونههای نابی از این داستانهاست. «اصلی و کرم» از جمله داستانهای عاشقانه در سرزمین نظامی است که به زبان ترکی در میان مردم آذربایجان رایج است و شباهتهای زیادی با داستان «لیلی و مجنون» دارد. داستانی که مردمان آذربایجان با آن زندگی میکنند و همچون «لیلی و مجنون» که نماد عشقاند، «اصلی و کرم» در ادبیات آذربایجانی نماد عاشقانهها هستند. در این مقاله به بررسی تطبیقی بین دو اثر «لیلی و مجنون» در فارسی و «اصلی و کرم» در ترکی پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
بررسی تطبیقی لیلی و مجنون با اصلی و کرم آذربایجان تاریخ دریافت: 2/8/95 حسین آریاناستادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
از یک سو داستان «لیلی و مجنون» نظامی قرار دارد که میتوان هنرنمایی نظامی را در به نظم کشیدن آن به نیکی مشاهده کرد و از سوی دیگر داستان «اصلی و کرم» است که یک داستان عشقی است که روایتهای گوناگون از آن در فرهنگ و ادبیات کشورهای ایران، جمهوری آذربایجان، روسیه، گرجستان، ترکیه و برخی کشورهای آسیای میانه رواج دارد و در اوایل سده دهم قمری/ شانزدهم میلادی به وجود آمده و از همین زمان به بعد در میان مردم ایران، قفقاز، آسیای میانه و آسیای صغیر رواج یافته است.
در باب «اصلی و کرم» تا کنون تحقیق کاربردی صورت نگرفته است و تنها میتوان به داستان عشقی «کرم و اصلی»(اثر ابراهیم زنجانی، 1394، زنجان: نیکان کتاب)، «اصلی و کرم داستانی»(اثر عبدالکریم منظوری خامنه، 1363، تهران: موجودی) اشاره کرد.
چه ویژگیهایی را میتوان نقاط مشـترک و یا متضاد ما بین این دو داســتان به شمار آورد؟ مختصری در باب هر دو داستان اصلی(اسلی) و کرم داستان عشقی است که روایتهای گوناگون از آن در فرهنگ و ادبیات کشورهای ایران، جمهوری آذربایجان، روسیه، گرجستان، ترکیه و برخی کشورهای آسیای میانه رواج دارد، در اوایل سده دهم قمری/ شانزدهم میلادی به وجود آمده و از همین زمان به بعد در میان مردم ایران، قفقاز، آسیای میانه و آسیای صغیر رواج یافتهاست.