چکیده:
در هم تنیدگی تعلیم و تربیت و حیات انسان موجب شده است که تعیین هدف برای زندگی انسان، مهمترین مسئله در تعیین هدف برای تعلیم و تربیت باشد. زیرا تعیین اهداف برای تعلیم و تربیت تحت تأثیر گزارههای کلان فلسفی، شامل مفروضههای هستیشناسی، ارزششناسی، انسانشناسی و معرفتشناسی است. در این پژوهش ضمن بررسی این مفروضهها، با روش استنتاجی، اهداف تعلیم و تربیت سیاسی در قرآن را بررسی خواهیم کرد. یافتههای پژوهش نشان داد که، هدف غایی تربیت اسلامی قرب الیالله است و تربیت سیاسی تنها زمانی حاصل میشود که صفات خداوند در انسان و اعمالش ظاهر گردد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت رویکرد قرآن به سیاست و حکومت نگاهی تربیتی است که بر تحول و تعالی درونی انسان مبتنی است. مبانی تربیت سیاسی در قرآن عبارتند از: 1. محور بودن توحید؛ 2. عدالت محور بودن تربیت سیاسی؛ 3. توجه به امر به معروف و نهی از منکر؛ 4. پاسداری از استقلال وآزادی جامعه اسلامی. از بررسی این مبنای تربیتی، 11 اصل تربیتی منتج شده است.
خلاصه ماشینی:
برداشتهای متفاوتی که از تربیت و سیاست میشود موجب میشود تعریف دقیق، جامع و مانعی که همة صاحبنظران بر سر آن به اجماع برسند، برای این واژة ترکیبی در دسترس نباشد، اما وقتی کسی از تربیت سخن به میان میآورد، فرض اساسی او اصل تعلیمپذیری انسان است؛ یعنی میتوان انسان را با استفاده از روشهای درست طوری تربیت کرد که بتواند استعدادهای خود را در مسیر کمال(یا هر مسیر از قبل تعیین شدة دیگر)هدایت کند.
اگر بپذیریم که تربیت سیاسی همچون هر تربیت دیگری جریانی هدفمند است که هدف آن هدایت جامعه در جهت مصالح دنیوی و اخروی است به شرط آنکه توحید محور باشد و معیارهای هدایت را ازکلام خدا (قرآن) برگرفته باشد، در این صورت جلب رضایت الاهی(ازطریق عمل به اوامر الهی و ترک نواهی او) و قرب الیالله به عنوان یگانه راه رسیدن به کمال(در زندگی فردی و اجتماعی) انسان برای هدف غایی تربیت سیاسی انتخاب خواهد شد.
در این دیدگاه قرب به خداوند از روی اختیار بهعنوان هدف غایی تعلیم و تربیت اسلامی در نظر گرفته شده است(همان).
نتیجة مؤثر در تربیت سیاسی: تعلیم و تربیت اسلامی با تقویت ایمان به خدا و اختصاص خلقت، ربوبیت و الوهیت به خدای یگانه تنها او را لایق پرستش و اطاعت محض میداند و با استفاده از روش تربیتی ذکر و یاد خدا موجب میشود توحید در محوریت اعمال انسان قرارگیرد، بدینسان توجه همگان را به این اصل اساسی جلب میکند که خداوند(در مقام ربوبیت خود ) همواره ناظر اعمال و رفتار ما است.