چکیده:
از یکسو قرار گرفتن تلویزیون جمهوری اسلامی ایران در بطن گفتمان اسلام با محوریت اصلی این گفتمان یعنی توحید و طبق قانون اساسی، این رسانه رسالتی خطیر در تعمیق این گفتمان دارد. از دیگرسو سریالها باتوجه به ژرفساخت و با خصوصیت ممتاز لایهبندیها و شخصیتهای داستانی، همجواری با زندگی مردم و همذاتپنداری مخاطب توانایی خاصی در گفتمانسازی دارند. باگره زدن گفتمان توحیدی و تمرکز بر شخصیتهای سریال، این تحقیق در پی پاسخگویی به این سؤال است که شخصیتهای داستانی سریال ستایش مطابق گفتمان توحیدی به چه نحوی چینش شدهاند؟ برای پاسخگویی به این سؤال از نظریه برساختگرایی بازنمایی و بهطور اخص نظریه گفتمانی فوکو و با استفاده از روش ترکیبی تحلیل گفتمان فرکلاف، بشیر و سلطانی استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که شخصیتها در یک طیف از شخصیتهای نسبتاً توحیدی تا شخصیتهای کاملاً مشرک چینش شدهاند؛ که در این طیف شخصیتهای کمتر توحیدی برخلاف شخصیتهای توحیدی بهگونهای کاملاً سیاه بازنمایی شدهاند.
خلاصه ماشینی:
در جهـان بینـی توحیدی آنچه مدنظر است توجه به توحید عملی است که در رفتارها و کردارهـا جلـوه مینمایند، بنابراین مقاله درپی پاسخگویی به این سؤال است که شخصیت های داسـتانی سریال ستایش مطابق گفتمان توحیدی به چه نحوی چینش شـده انـد؟ شخصـیت هـا در حیطۀ گفتمان توحیدی هسـتند یـا در حیطـۀ گفتمـان شـرک؟ و آنکـه شخصـیت هـای توحیدی و غیرتوحیدی در جایگاه گفتمانی خود با یکدیگر چه تفاوتی دارند؟ و مهم تـر آنکه گفتمان حاکم بر سریال کـدام دسـته شخصـیت هـا را تأییـد و کـدام یـک را طـرد میکند؟ که پاسخ گویی به سؤال آخر مقاله در گرو شناسایی گفتمان های سیاسـی حـاکم بر سریال است که خود از طریق شناخت گفتمان های حاکم بر جامعه حاصل میشود.
آیات انتخاب شده برای تعیین عمل توحیدی که رفتار توحیـدی و در مقابـل آن رفتار غیرتوحیدی را مشخص میکند، دو دسته از آیات هستند: ١- آیاتی با خطاب یا ایها الذین آمنوا: این آیات که محور اصلی آن ها کلمۀ «آمنـوا» است از دو جهت مهم تلقی میشوند: اول از آن جهت کـه در قـرآن اعتقـاد بـه توحیـد به طور مستقل بیان نشده است ، بلکه «آنچه در مقابل شرک قرار گرفته عنوان ایمان است و واژه توحید در قرآن نیامده است ...
رجوع شود به تصویر صفحه نمودار شماره ٩و١٠: اعمال توحیدی/غیرتوحیدی صفایی ـ غلامی با کنار هم قرار دادن تمام دال های مرکزی فوق (شخصیت هـای سـریال ) و مقایسـۀ این دال ها با یکدیگر بر اساس مدلول های مستخرج شده از آن ها (رفتارهـای توحیـدی و غیرتوحیدی)، پاسخ نهایی سؤال اصلی مقاله یعنی «شخصیت های داستانی سریال مطابق گفتمان توحیدی به چه نحوی چینش شده اند؟» آشکار میشود.