چکیده:
ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺻﻄﻼﺣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻘﺶ ﻋﺪاﻟﺖ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﻬﺎی ﺷﻐﻠﯽ ارﺗﺒﺎط دارد ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود. در ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺷﯿﻮه ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﻨﺎن رﻓﺘﺎر ﺷﻮد ﺗﺎ اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﺪه اﺳﺖ. (ﻣﺪرﻣﻦ: 1999)، و ﭼﻄﻮر ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻓﺮاد در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎورﻫﺎ، اﺣﺴﺎﺳﺎت، ﻧﮕﺮش ﻫﺎ و رﻓﺘﺎر ﮐﺎرﮐﻨﺎن را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ. رﻓﺘﺎر ﻋﺎدﻻﻧﻪ از ﺳﻮی ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن و رﻓﺘﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪی ﻓﺮا ﻧﻘﺶ آﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد. رﻓﺘﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ(OCB)ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای از رﻓﺘﺎرﻫﺎی داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و اﺧﺘﯿﺎری ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از وﻇﺎﯾﻒ رﺳﻤﯽ ﻓﺮد ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ، اﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﺗﻮﺳﻂ وی اﻧﺠﺎم و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺆﺛﺮ وﻇﺎﯾﻒ و ﻧﻘﺶ ﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ دو ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و OCB ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﻌﺪاد 186 ﻧﻔﺮ از ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ وزارت اﻗﺘﺼﺎد و داراﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮی ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻃﺒﻘﻪ ای اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺮای روش ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ از آزﻣﻮن ﮐﻮﻟﻤﮕﺮوف– اﺳﻤﯿﺮﻧﻮف، آزﻣﻮن ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﭘﯿﺮﺳﻮن، و آزﻣﻮن ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ ﯾﮏ ﻃﺮﻓﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻃﻼﻋﺎت اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﻮزﯾﻌﯽ، روﯾﻪ ای، ﻣﺮاوده ای و اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و OCB ﺟﻤﻊ آوری ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﻫﺮدو ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ از ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎی روا و ﭘﺎﯾﺎ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮرد ﺷﺎﺧﺺ ﻋﺪاﻟﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در اﯾﺮان ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد رواﯾﯽ و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ آن ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و اﺑﻌﺎد آن ﺑﺎ OCB دارای ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ
ﻣﻌﻨﯽ دار ﺑﺎﻻ و ﺑﺎ ﺛﺒﺎﺗﯽ اﺳﺖ، ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻮرد ﭘﺬﯾﺮش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻟﺬا از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﺎﺑﯿﻦ ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و OCB در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﮐﺎرﺑﺮد ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻧﺤﻮه ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی آن ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﯾﺶ OCB ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﻟﺰاﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ.
خلاصه ماشینی:
"١ - فرضیه اصلی (رجوع شود به تصویر صفحه) جدول شماره ٦: بررسی رابطه بین عدالت سازمانی و OCB متغیر اول متغیر دوم تعداد ضریب همبستگی سطح معنیداری عدالت سازمانی رفتار شهروندی سازمانی 186 0/234 0/001 با توجه به جدول شماره ٦ سطح معنی داری آزمون (٠/٠٠١) کمتر از ٠/٠٥می باشد، بنابراین فرض صفر رد شده و رابطه معنی داری بین دو متغیر وجود دارد.
٢. ٢ - فرضیه های فرعی (رجوع شود به تصویر صفحه) جدول شماره ٧: بررسی رابطه بین عدالت توزیعی و OCB متغیر اول متغیر دوم تعداد ضریب همبستگی سطح معنیداری عدالت توزیعی رفتار شهروندی سازمانی 186 0/154 0/036 با توجه به جدول شماره ٧ سطح معنی داری آزمون (٠/٠٣٦) کمتر از ٠/٠٥ می باشد، بنابراین فرض صفر رد شده و رابطه معنی داری بین دو متغیر وجود دارد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) جدول شماره ١٢: بررسی متغیرهای عدالت سازمانی و OCB به تفکیک سابقه خدمت (رجوع شود به تصویر صفحه) با توجه به جدول شماره ١٢ از آنجایئکه مقدار سطح معنی داری آزمون آنالیز واریانس متغیر عدالت سازمانی ٠/٠٧٥ کمتر از ٠/٠٥ نیست بنابراین اختلاف معنی داری بین میانگین عدالت سازمانی در سطوح مختلف سابقه خدمت وجود ندارد و با اطمینان ٩٥% می توان گفت میانگین عدالت سازمانی در سطوح مختلف سابقه خدمت برابر است .
بررسی آزمون t-test در خصوص رابطه عدالت سازمانی با OCB به تفکیک جنسیت (اختلاف معنی داری بین میانگین عدالت سازمانی و OCB بین کارمندان مرد و زن وجود دارد) نشان میدهد که با توجه به جدول شماره ١١ (متغیر عدالت سازمانی) از آنجائیکه مقدار سطح معنی داری آزمون برابری واریانس ها (٠/٧٤) کمتر از ٠/٠٥ نمی باشد بنابراین فرض برابری واریانس دو جامعه را میپذیریم ."