چکیده:
نادر در ۶۷ سالگی و در سال ۱۱۱۱ ش/1145ق/1732م یعنی در زمانی که افغانها با پیورش
خود به ایران پادشاهی دویستوسی سالة صفویان را سرنگون ساخته بودند. تهماسب صفوی را از
سلطنت برکنار و کودک شیرخواره او را با نام عباس سوم جانشین او کرد و خود به عنوان
نایب السلطنه. زمامدار واقعی ایران شد. او سه سال بعد در ۱۱۱4 ش/1148ق/1735م به پادشاهی
ایران انتخاب شد و توانست سلسله افشاریه را به وحود آورد. نادر سرانجام و پس از ۱۲ سال
پاشاهی در سال ۱۱26 ش/1160ق/1747م توسط گروهی از سردارانش, در خواب کشته شد.
این مقاله, که بخشی از جلد پنجم کتاب زیر چاپ مولف به نام «تاریخ پوشاک ایرانیان از آضاز
اسلام تا قاحار» است. با روش اسنادی و کتابخانهای و با بهرهگیری از دیوارنگارهها و نقاشیهای
کتابهای تاریخی به توصیف سرپوشها و کلاههای این پادشاه افشاری در این بازه دوازده ساله.
پرداخته است و به طور ویژه بر کلاه چهارترک ابداعی او به نام «نادری)» مداقه نموده است؛ کلاهی
که نماد سلطه سیاسی او بر سرزمینهای ایران افغانستان هندوستان و ترکستان بوده است و برخی
چهارگوشه آن را به چهار خلیفه راشدین اسلام و بیعت نادر با اهل سنت، نسبت داده اند.
Nader Shah was one of the most powerful Iranian rulers in the history of the nation, ruling as Shah of Persia from 1736 to 1747 when he was assassinated during a rebellion. At the age of 47, Nader overthrew Tahmasb Safavid, then-king, and crowned his little son and he himself became the regent. Three years later Nader was selected as the king and established Afshar Dynast. Having ruled Iran for 12 years, Nader Shah was assassinated by a group of his officers in 1747 while sleeping. The present article which
is one chapter of the fifth volume of the book titled the "History of Iranian Clothes from Early Islamic Era to Qajar Dynasty" by documentary method and using wall paintings and historical book, reviews types of hats used during Nader Shah specifically a hat known as Naderi hat which was made by Nader Shah. This hat represents political domination of Nader Shah over
Iran, Afghanistan, India and Turkestan. Four corners of this hat have been attributed to the four caliphs, the Rashidun, and Nader's allegiance to Sunnis.
خلاصه ماشینی:
سرپوش هاي نادرشاه افشار 1 محمدرضا چيت ساز چکيده نادر در ٤٧ سالگي و در سال ١١١١ ش /١١٤٥ ق /١٧٣٢م ، يعني در زماني که افغان هـا بـا يـورش خود به ايران ، پادشاهي دويست وسي سالۀ صفويان را سرنگون ساخته بودند، تهماسب صفوي را از سلطنت برکنار و کودک شيرخواره او را با نام ، عباس سوم ، جانشـين او کـرد و خـود بـه عنـوان نايب السلطنه ، زمامدار واقعي ايران شد.
2 از ديگر سرپوش هاي نادرشاه ، بايد به کلاه سياهي اشاره کـرد کـه بـالايش دسـته مـويي سياه قرار ميگرفت و بر ميانه کلاه ، نوار و رشـته اي مرواريـدي، بسـته شـده ، نوارهـا و رشته هاي ديگر مرواريد نيز، بر کلاه آويخته شده بود (همان )٣.
اگرچه ، گفته شده کـه ، کـلاه چهارگوشـه نـادري، نمـادي از سلطه سياسي او بر سراسر چهار سرزمين ايران ، افغانستان ، هندوسـتان و ترکسـتان بـوده است اما، برخي نيز بر آن اند که ، اين نوع کلاه ، احتمالا به بيعت نادر با اهل سـنت و بـه چهار خليفه راشدين در اسلام اشاره دارد.
چنـد نگـين درشت نيز، جلـوي کـلاه نصـب شـده و دسـته مـويي سـفيد و انبـوه ، از درون ميلـه اي تزيين شده با مرواريد، بين جلو و جانب راست کلاه ، کار گذاشته شده بود (اوتر، ١٣٦٦: ابتداي کتاب )١ البته نادر، نوعي کلاه مخروطي نسبتا بلند را، نيز بر سر مـيگذاشـت کـه بالايش بريده شده و با جقه و دسته مويي سياه و بلند در جلو تـزيين شـده بـود.